زها حدید
زها حدید | |
|---|---|
 | |
| نام هنگام تولد | زاها محمد حسین حدید اللهیبی |
| زادهٔ | ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰ |
| درگذشت | ۳۱ مارس ۲۰۱۶ (۶۵ سال) |
| ملیت | بریتانیایی عراقی |
| محل تحصیل | دانشگاه آمریکایی بیروت مدرسه معماری انجمن معماری |
| پیشه | معمار |
| جوایز | جایزه معماری پریتزکر (۲۰۰۴) |
زاها محمد حسین حدید اللهیبی (زاده ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰-درگذشته ۳۱ مارس ۲۰۱۶)، معمار برجسته عراقی-بریتانیایی در سبک واسازی بود. اغلب آثار وی انعکاس آمیزه‌ای از ساختمان‌سازی، زمین‌شناسی و مناظر اطراف است.[۱] آثار و طراحی‌های وی با حرکت و جریان داشتن، ضمن پیروی از هندسه نااقلیدسی، نظم جدیدی را در فضا ایجاد می‌کنند.[۲] معماری زها حدید را می‌توان تلاش برای ایجاد پلی میان مدرنیسم متقدم و عصر دیجیتال دانست.[۳][۴]
حدید در سال ۲۰۰۴ نخستین زنی بود که به دریافت جایزه معماری پریتزکِر نائل آمد.[۵] او در طول دوران فعالیت حرفه‌ای خویش حدود ۹۵۰ پروژه را در ۴۴ کشور طراحی کرد (که بسیاری هرگز ساخته نشدند) که پروژه هتل فرشته پاسارگاد در تهران یکی از آثار اوست (هر چند وبسایت رسمی وی این اثر را درج نکرده است).[۶] مجله فوربز در سال ۲۰۰۸، او را به عنوان شصت و نهمین زن قدرتمند جهان لقب داد.[۷]
زندگی‌نامه
[ویرایش]زاها محمد حدید در بغداد به دنیا آمد. پدرش محمد حدید از بنیانگذاران حزب دمکراتیک ترقی‌خواه عراق[۶] و در سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۰ وزیر دارایی عراق بود و مادرش وجیهه الصابونجی متعلق به خانواده‌ای متمول از شهر موصل بود. زها دوران دبیرستان را در مدرسه‌ای که راهبه‌های کاتولیک فرانسوی در بغداد اداره می‌کردند، تحصیل کرد و پس از آن که مدت کوتاهی در سوئیس و انگلستان بود به خاورمیانه بازگشت و تحصیلات دانشگاهی خود را در بیروت پی گرفت.
زاها مدرک ریاضیات خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرد و سپس برای تحصیل در مدرسه معماری لندن (AA) راهی لندن شد. او بعد از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه با استاد اسبق خویش رم کولهاس در دفتر معماری او. ام. ای به کار مشغول شد و در سال ۱۹۷۷ عضوی از آن شد. در سالهای نخست فعالیت حرفه‌ای طرح‌های حدید اگرچه جلب توجه می‌کردند، اما به دلیل این که غیرقابل ساخت تشخیص داده می‌شدند، به مرحله اجرا نمی‌رسید.[۲]
در سال ۱۹۷۹ دفتر مستقل خود را در لندن ایجاد کرد و در همان سال‌ها در مدرسه معماری لندن (AA) به تدریس مشغول بود. زها حدید برنده مدال‌ها و جوایز متعددی شده بود، از جمله «مدال سلطنتی معماری» در بریتانیا. او همچنین جایزه بهترین طرح معماری سال ۲۰۱۴ را از سوی موزه طراحی برای طراحی مرکز فرهنگی حیدر علیف در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان دریافت کرد.[۸]
طی ۱۶۷ سال، زاها حدید نخستین زنی بود که مدال سلطنتی بریتانیا را دریافت کرد. او پیش‌تر در سال ۲۰۱۲ لقب تشریفاتی بانو (به انگلیسی: Dame) را از ملکه بریتانیا دریافت کرده بود.[۱][۹]
زاها حدید هیچ‌گاه ازدواج نکرد و بچه‌ای نداشت.
برخی پروژه‌های معماری
[ویرایش]
- مرکز فرهنگی حیدر علیف (۲۰۰۷–۲۰۱۲)، باکو، آذربایجان
- مرکز ورزش‌های آبی لندن (۲۰۱۱)
- مرکز مگی در بیمارستان ویکتوریا (۲۰۰۶)، کرکالدی، اسکاتلند
- ایستگاه قطار سریع‌السیر ناپل (۲۰۰۶)، ناپل، ایتالیا
- ساختمان مرکزی ب‌ام‌و (۲۰۰۵)، لایپزیگ، آلمان
- ترن هوایی (۲۰۰۷) اینسبروک، اتریش
- مرکز علمی فائنو (۲۰۰۵)، ولفسبورگ، آلمان
- مرکز هنرهای معاصر سینسینتی (۲۰۰۳)، سینسینتی، اوهایو، آمریکا
- سکوی پرش اسکی برگیزل (۲۰۰۲)، اینسبروک، اتریش
- ایستگاه آتش‌نشانی ویترا (۱۹۹۴)، ویل ام راین، آلمان
- هتل فرشته پاسارگاد(۲۰۱۱–۲۰۱۷)، تهران، ایران[۱۰][۱۱]
- ورزشگاه الوکره (۲۰۱۷)،الوکره، قطر
- طراح منتخب برجهای فاز ۲ مجموعه برج میلاد در مسابقه بین‌المللی معماری پروژه فاز ۲ میلاد[۱۲][۱۳]
فاز دوم برج میلاد
[ویرایش]پیش‌تر اعلام شده بود که در مسابقه طراحی و معماری فاز دوم برج میلاد زها حدید مقام اول را کسب کرده و طراح منتخب این پروژه است.[۱۴] ولی پس از اعلام برنده، برخی ارتفاع هتل پیشنهاد شده در این طرح را بیش از حد بلند و باعث مخدوش شدن دید برج میلاد عنوان کردند.[۱۵] به همین دلیل اجرای این پروژه بر اساس طرح حدید با تأخیر روبرو شد و در فروردین ۱۳۹۵ و تنها چند روز پس از مرگ زها حدید، رئیس کمیته عمران شورای شهر عنوان کرد که طرح زاها حدید کنار گذاشته شده‌است و در حال انتخاب طرح جدیدی هستند.[۱۶]
انتقادها
[ویرایش]
برخی از منتقدان سبک و شیوه آثار حدید را بیش از حد عجیب و غریب نامیده‌اند و معتقدند که حامیان مالی بعضی از پروژه‌های وی دولت‌های دیکتاتوری بوده‌اند. شون گریفیث، استاد معماری چنین می‌گوید که آثار زها حدید مانند یک ظرف خالی‌اند که به سادگی در خدمت هر ایدئولوژی و هر حکومتی قرار می‌گیرند.[۱۷]
همچنین طرح وی برای مرکز تجاری در پکن موسوم به کهکشان سوهو مورد انتقاد شدید فعالان میراث فرهنگی چین قرار گرفت. آنها معتقد بودند که این طرح خسارت‌ها و تخریب‌های زیادی در محله‌های تاریخی پکن به وجود آورده و طرح تاریخی این محلات را به کلی برهم زده‌است.[۷]
منتقدان هتل – آپارتمان پنج ستاره پاسارگاد فرشته در تهران با انتقاد به این پروژه می‌گویند که ۴۰ طبقه این عمارت اضافی است.[۱۸]
ترجمه به فارسی
[ویرایش]- هشتاد و نه درجه در کتاب نظریه‌ها و مانیفست‌های معماری معاصر؛ جمع‌آوری و ویرایش چارلز جنکز، ترجمه احسان حنیف، انتشارات فکر نو، ۱۳۹۷.
- انفجارها؛ فشردگی ها؛ گله ها؛ تجمعات؛ پیکسل سازیها؛ فضاهای حجاری شده، حفاری در کتاب نظریه‌ها و مانیفست‌های معماری معاصر؛ جمع‌آوری و ویرایش چارلز جنکز، ترجمه احسان حنیف، انتشارات فکر نو، ۱۳۹۷.
- زاها حدید: بناها و پروژه‌ها؛ نوشته داراب دیبا، ترجمه امیراعلا عدیلی، انتشارات چهار حوض، ۱۳۹۲.
درگذشت
[ویرایش]زها حدید، روز ۱۱ فروردین ۱۳۹۵ (۳۱ مارس ۲۰۱۶) در بیمارستانی در میامی آمریکا و در پی حمله قلبی درگذشت.[۱۹][۲۰]
نگارخانه
[ویرایش]-
ایستگاه آتش نشانی ویترا در وایل آم راین در آلمان (۱۹۹۱-۱۹۹۳) -
-
مرکز هنرهای معاصر سینسینتی در سینسیناتی، اوهایو در آمریکا (۱۹۹۷-۲۰۰۳) -
مرکز علوم فائنو در وولفسبرگ در آلمان (۲۰۰۰-۲۰۰۵) -
-
داخلی مرکز علوم فانئو -
-
پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «زاها حدید، معمار عراقی‌تبار؛ اولین زن برنده مدال سلطنتی معماری». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۱ آبان ۱۳۹۴.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «حکایت زن بداخلاقی که طرح‌هایش قابل ساخت نبودند». دویچه‌وله فارسی. ۳۰ اکتبر ۲۰۱۵.
- ↑ آرش بصیرت. «زاها حدید؛ مالیخولیای کشتی‌ها و فرم‌های جهان شمول خالی از سیاست». انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «4 معمار معروف که باید بشناسید!». خبرگزاری ایلنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۵-۰۳.
- ↑ http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Hadid,+Zaha The Columbia Electronic Encyclopedia- 2013- Hadid, Zaha
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ «زها حدید معمار معروف عراقی- بریتانیایی درگذشت». دویچه‌وله فارسی. ۱۲ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ بیژن روحانی (۱۳ مرداد ۱۳۹۲). «دردسرهای بافت تاریخی پکن برای زها حدید». رادیو زمانه.
- ↑ "Dame Zaha Hadid awarded the Riba Gold Medal for architecture". BBC News. Retrieved 22 December 2018.
- ↑ «زاها حدید، معمار عراقی- بریتانیایی، در ۶۵ سالگی درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۳ فروردین ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ ««زها حدید» بزرگ‌ترین هتل ایران را می‌سازد». دنیای اقتصاد. ۱۵ آذر ۱۳۹۳.
- ↑ «هتل فرشته پاسارگاد، تهران، ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «بررسی جزئیات فاز دوم برج میلاد تهران». عصر ایران.
- ↑ «برجهای دوقلوی زاها حدید در تهران در هاله‌ای از ابهام». هنر آنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «نتایج مسابقه طراحی فاز دوم برج میلاد». مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران. ۳ اردیبهشت ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ اوت ۲۰۱۶.
- ↑ «ساخت هتل مزاحم متوقف شد». روزنامه شرق. ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۲.[پیوند مرده]
- ↑ «فاز دو برج میلاد کوتاه می‌شود/ طرح «زاها حدید» کنار گذاشته شد». مهر. ۱۴ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ روان مور (۱۴ فروردین ۱۳۹۵). «زها حدید، استاد انحنا». ترجمهٔ فرهاد سلمانیان. رادیو زمانه.
- ↑ «زاها حدید، طراح هتل پاسارگارد تهران درگذشت». رادیو زمانه. ۱۲ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ «زها حدید درگذشت». یورونیوز فارسی. دریافت‌شده در ۳۱ مارس ۲۰۱۶.
- ↑ «زاها حدید، معمار عراقی- بریتانیایی، درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۲ فروردین ۱۳۹۵.
منابع
[ویرایش]- ویکی‌پدیای انگلیسی
- «زاها حدید، معمار عراقی‌تبار؛ اولین زن برنده مدال سلطنتی معماری». بی‌بی‌سی فارسی.
پیوند به بیرون
[ویرایش]
- استادان دانشگاه کلمبیا
- استادان دانشگاه هاروارد
- اعضای آکادمی سلطنتی
- اعضای هیئت علمی دانشگاه ایلینوی در شیکاگو
- افراد بریتانیایی عراقی‌تبار
- اهالی بغداد
- برندگان جایزه پریتزکر
- برندگان جایزههای معماری
- خاکسپاریها در قبرستان بروکوود
- دانشآموختگان دانشگاه آمریکایی بیروت
- دانشآموختگان مدرسه معماری انجمن معماری
- درگذشتگان ۲۰۱۶ (میلادی)
- درگذشتگان به علت بیماری در فلوریدا
- دریافتکنندگان جایزه استیرلینگ
- دریافتکنندگان جایزه امپراتوری
- دیکانستراکتیویسم
- دیمهای فرمانده نشان امپراتوری بریتانیا
- زادگان ۱۹۵۰ (میلادی)
- شهروندان بریتانیا از طریق تغییر تابعیت
- عراقیهای سده ۲۰ (میلادی)
- عراقیهای سده ۲۱ (میلادی)
- عراقیهای مهاجرتکرده به بریتانیا
- عربها
- مسلمانان اهل بریتانیا
- مسلمانان اهل عراق
- معماران اهل بریتانیا
- معماران اهل عراق
- معماران دیکانسراکتیویست
- معماران زن
- معماران زن اهل بریتانیا
- معماران زن اهل عراق
- معماران عرب
- معماری نئوآیندهگرایی
- همکاران مؤسسه معماران آمریکا
- طراحان اهل عراق
- طراحان جواهرات اهل بریتانیا
- طراحان داخلی اهل بریتانیا
- همکاران افتخاری مؤسسه معماران آمریکا
- دریافتکنندگان نشان علم و هنر اتریشی