شورای ملی افغانستان
شورای ملی جمهوری اسلامی افغانستان[۱] د افغانستان د اسلامی جمهوري دولت ملي شورا | |
|---|---|
| گونه | |
| گونه | |
| سازمان‌ها | مشرانو جرگه (خانه بزرگان) ولسی جرگه (خانه مردم) |
| تاریخچه | |
| بنیادگذاری | ۱۹۳۱ |
| انحلال | ۱۵ اوت ۲۰۲۱ |
| پسین | شورای رهبری |
| کرسی‌ها | ۳۵۲ عضو (ولسی جرگه: ۲۴۹، مشرانو جرگه: ۱۰۳) |
| محل نشست‌ها | |
 | |
| کابل | |
| وبگاه | |
parliament.af (بسته) (بایگانی ۱۵ اوت ۲۰۲۱) | |
شورای ملی (پشتو: ملی شورا) یا پارلمان افغانستان، مجلس قانونگذاری افغانستان در دوره‌های مختلف پادشاهی افغانستان، جمهوری افغانستان، جمهوری دموکراتیک افغانستان و جمهوری اسلامی افغانستان بین سال‌های ۱۹۳۱ تا ۲۰۲۱ بود. این مجلس، پارلمانی دومجلسی بود که از دو شورا تشکیل شده بود:
- مشرانو جرگه (خانه بزرگان)؛ یک مجلس اعلا با ۱۰۲ کرسی.
- ولسی جرگه (خانه مردم)؛ یک مجلس سفلا با ۲۵۰ کرسی.
تاریخچهٔ شورای ملی
[ویرایش]تاریخچهٔ شورای ملی به دورهٔ امان‌الله خان بازمی‌گردد که طرح بنیان‌گذاری آن در نظامنامهٔ اساسی حکومت وی گذاشته شد. البته این پارلمان بیشتر جنبهٔ مشورتی داشت. در دورهٔ نادر خان پارلمان به دو مجلس شورای ملی و مجلس عیان تأسیس شد؛ که نخستین دورهٔ شورای ملی در تاریخ ۱۸ سنبلهٔ ۱۳۱۰ ه.ش با عضویت ۱۱۱ تن در قصر سلام خانهٔ ارگ آغاز به کار کرد. از آن دوره تا کودتای داوود خان ۱۳ دورهٔ تقنینی دایر گردید که اکثر نمایندگان آن انتصابی بودند تا آنکه با رأی مردم انتخاب شوند. پس از کودتای داوود خان، او شورای ملی را منحل و در قانون اساسی پارلمانی به نام ملی جرگه که یک مجلس بود را مد نظر گرفت، اما هیچوقت این مجلس کار خود را آغاز نکرد.
پیش‌تر در دورهٔ نجیب الله دوباره شورای ملی پس از ۱۴ سال آغاز به‌کار کرد. این مجلس فقط یک دوره ادامه یافت و با سرنگونی حکومت نجیب و برپایی حکومت مجاهدین و طالبان تا روی کار آمدن جمهوری اسلامی افغانستان، افغانستان فاقد قوهٔ مقننه (شورای ملی) بود.[۲]
یکمین دورهٔ شورای ملی افغانستان در تاریخ ۲۷ قوس/آذر پس از مدت‌ها آغاز به کار کرد.[۳]
سهمیه‌بندی اعضا
[ویرایش]مجلس نمایندگان
[ویرایش]اعضای مجلس نمایندگان توسط مردم و از طریق انتخابات آزاد و برای یک دورهٔ پنج ساله انتخاب می‌شدند؛ هر فرد می‌توانست بدون محدودیت برای هر تعداد دوره مجلس خود را نامزد کند. اعضای مجلس نمایندگان که به تناسب جمعیت هر حوزه تقسیم شده بود، تعدادشان حداکثر به ۲۵۰ نماینده می‌رسید. حداقل ۲۷٪ از سهمیهٔ کرسی‌های پارلمان به زنان اختصاص داده شده بود و کوچی‌ها ۱۰ نماینده و سیک‌های افغانستان نیز ۱ نماینده در مجلس نمایندگان داشتند.[۴] اعضای پارلمان از طریق انتخابات تک رأی غیرقابل انتخاب به پارلمان راه می‌یافتند و هر کدام از نامزدها که بیشترین آراء را در انتخابات کسب کند به مجلس راه می‌یافت.[۵]
مجلس سنا
[ویرایش]اعضای مجلس سنا، ۱۰۲ تن بود که تمامی آنان انتصابی بودند. یک‌سوم اعضای مجلس سنا را شوراهای ولایتی (برای ۴ سال)، یک‌سوم دیگر را شوراهای ولسوالی (برای ۳ سال) و یک سوم باقی مانده توسط رئیس‌جمهور (برای ۵ سال) انتخاب می‌شدند. رئیس‌جمهور باید ۲ تن را به نمایندگی از معیوبان و معلولان، ۲ تن از کوچی‌ها تعیین می‌کرد و نیمی از افراد منتصب از طرف رئیس‌جمهور، باید از میان زنان انتخاب میشد.[۶] افراد انتصابی، عضویت خود را در شوراهای دیگر از دست می‌دادند و طبق قانون، شخص دیگری جایگزین آنان میشد.[۷]
جدول سهمیه‌بندی
[ویرایش]| نام ولایت | مجلس نمایندگان | سهمیه زنان
در مجلس نمایندگان |
مجلس سنا | نام ولایت | مجلس نمایندگان | سهمیه زنان
در مجلس نمایندگان |
مجلس سنا |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| اروزگان | ۳ | ۱ | ۲ | فاریاب | ۹ | ۳ | ۲ |
| بادغیس | ۴ | ۱ | ۲ | فراه | ۵ | ۱ | ۲ |
| بامیان | ۴ | ۱ | ۲ | قندوز | ۹ | ۲ | ۲ |
| بدخشان | ۹ | ۲ | ۲ | قندهار | ۱۱ | ۳ | ۲ |
| بغلان | ۸ | ۲ | ۲ | کابل | ۳۳ | ۹ | ۲ |
| بلخ | ۱۱ | ۳ | ۲ | کاپیسا | ۴ | ۱ | ۲ |
| پروان | ۵ | ۲ | ۲ | کنر | ۴ | ۱ | ۲ |
| پکتیا | ۵ | ۱ | ۲ | لغمان | ۴ | ۱ | ۲ |
| پکتیکا | ۴ | ۱ | ۲ | لوگر | ۴ | ۱ | ۲ |
| پنجشیر | ۲ | ۱ | ۲ | ننگرهار | ۱۴ | ۴ | ۲ |
| تخار | ۹ | ۲ | ۲ | نورستان | ۲ | ۱ | ۲ |
| جوزجان | ۵ | ۱ | ۲ | نیمروز | ۲ | ۱ | ۲ |
| خوست | ۵ | ۱ | ۲ | میدان وردک | ۵ | ۲ | ۲ |
| دایکندی | ۴ | ۱ | ۲ | هرات | ۱۷ | ۵ | ۲ |
| زابل | ۳ | ۱ | ۲ | هلمند | ۸ | ۲ | ۲ |
| سرپل | ۵ | ۱ | ۲ | کوچی | ۱۰ | ۳ | ۲ |
| سمنگان | ۴ | ۱ | ۲ | معلولین | ---- | --- | ۲ |
| غزنی | ۱۱ | ۳ | ۲ | سیک | ۱ | --- | --- |
| غور | ۶ | ۲ | ۲ | ||||
| منابع:[۸][۹] | |||||||
ساختار اداری شورای ملی
[ویرایش]هیئت اداری
[ویرایش]طبق مادهٔ ۸۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، هر دو مجلس یک عضو خود را به عنوان رئیس، دو عضو دیگر را به عنوان نائب اول و دوم رئیس و دو عضو دیگر را به عنوان منشی و نائب منشی برای یک دورهٔ یک‌ساله انتخاب می‌کرد.[۱۰]
کمیسیون‌ها
[ویرایش]کمیسیون‌های دائمی
[ویرایش]طبق مادهٔ ۸۸ قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان هر دو مجلس بر طبق اصول داخلی دارای کمیسیون‌های دائمی بودند.[۱۱]
کمیسیون‌های خاص
[ویرایش]طبق مادهٔ ۸۹ قانون اساسی، مجلس نمایندگان به پیشنهاد یک‌سوم اعضا، کمیسیون مخصوصی جهت بررسی و مطالعهٔ حکومت تشکیل می‌دادند.[۱۲]
دارالانشاء
[ویرایش]هر دو مجلس دارای یک دارالانشاء بودند که وظیفهٔ حمل و نقل، تنظیم ارتباطات، کتابخانه، برنامهٔ کاری جلسات و ترتیب اسناد و لوازم کاری را بر عهده داشت.[۲]
وظایف شورای ملی
[ویرایش]در مادهٔ ۹۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، شورای ملی شش وظیفه داشت:[۳][۱۳]
۱. تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین تقنینی.
۲. تصویب برنامه‌های توسعه‌ای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی.
۳. تصویب بودجهٔ دولتی و اجازهٔ اخذ یا اعطای قرضه.
۴. ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن . ۵. تصدیق معاهدات و میثاق‌های بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.
۶. سایر صلاحیت‌های مندرج این قانون اساسی. وظایف خاص مجلس نمایندگان:[۳][۱۴]
۷. اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا.
۸. اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های توسعه‌ای و بودجهٔ دولتی.
۹. تأیید یا رد مقرری‌ها مطابق به احکام قانون اساسی.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 2019-09-30. Retrieved 2017-05-27.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link) - ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «پیشینهٔ پارلمان در افغانستان». وب‌سایت رسمی پارلمان افغانستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۸ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ایوب آروین (۲۲ دی ۱۳۸۸). «شورای ملی افغانستان اختیارات و ساختار». بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ مادهٔ هشتادم قانون اساسی افغانستان (PDF). صص. صفحه ۴۲. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۸.
- ↑ «نکاتی که باید دربارهٔ نظام انتخاباتی افغانستان بدانید» (به انگلیسی). BBC News فارسی. ۲۰۱۸-۱۰-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۳۰.
- ↑ مادهٔ هشتاد و چهارم قانون اساسی افغانستان (PDF). صص. صفحهٔ ۴۳. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱ نوامبر ۲۰۱۸.
- ↑ «حکومت سیزده سالهٔ کرزی». BBC News فارسی. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۸.
- ↑ «سهمیه کرسی‌های ۳۴ ولایت در انتخابات پارلمانی». شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ «نکاتی‌که باید دربارهٔ نظام انتخاباتی افغانستان بدانید». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۰۱۸-۱۰-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۱.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. مادهٔ هشتاد و هفتم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ هشتاد و هشتم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ هشتاد و نهم.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. مادهٔ نودم.
- ↑ قانون اساسی. صص. مادهٔ نود و یکم.
- «نقش جرگه‌ها و لویه‌جرگه‌ها و شوراها در افغانستان» (PDF). ولسی جرگه. دریافت‌شده در ۱۳ مرداد ۱۳۹۱.
مجلس آسیا | ||
|---|---|---|
| کشورهای مستقل | جمهوری آذربایجان • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی • ایران • بحرین • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه • تیمور شرقی • چین • روسیه • ژاپن • سری‌لانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر • مغولستان • میانمار • نپال • ویتنام • هند • یمن | .svg) |
| دولت‌های با رسمیت محدود | آبخاز • اوستیای جنوبی • تایوان • فلسطین • جمهوری ترک قبرس شمالی • قره‌باغ | |
| قلمروهای وابسته و سرزمین‌های دیگر | جزیره کریسمس • جزایر کوکوس • ماکائو • هنگ کنگ | |