مهره‌داران

مهره‌داران محدودهٔ زمانی: کامبرین مقدم میانی تا دوران اخیر
تن باله‌آبی شمالی
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
زیرشاخه:	مهره‌داران کوویه، ۱۸۱۲
رده‌ها
متن را ببینید

مُهره‌داران یکی از بزرگ‌ترین زیرشاخه‌های جانوران طنابدار هستند.

یک جانور زمانی جزو مهره‌داران مَحسوب می‌شود که در پشت خود ستون فقرات داشته باشد تا از طناب نخاعی آن جانور محافظت نماید. مهره‌داران، شامل «ماهی‌ها»، «دوزیستان»، «خزندگان»، «پرندگان» و «پستانداران» است. ستون فقرات از مجموعه استخوان‌های ریز تشکیل شده‌است که به آن، مهره می‌گویند. مهره‌ها به وسیلهٔ رباط‌های طناب‌مانند به یکدیگر متصل می‌شوند تا از یک طرف قابلیت انعطاف‌پذیری داشته و از طرف دیگر مانند یک قلاب محکم ماهیچه‌های پشت را نگه دارند. نخاعاز درون مجرای وسط مهره‌ها عبور می‌کند تا از هر گونه آسیبی مصون بماند. بعضی از ماهیان اولیه و کوسه‌ها و نیز سپر ماهی‌ها به جای ستون فقرات دارای رشته‌ای لاستیک مانند اما محکم هستند که (غضروف) نامیده می‌شوند تقریباً حدود ۴۵۰۰۰ گونه موجود زندهٔ مهره‌دار در اندازه‌های مختلف شناخته شده‌اند.

جانورانی که در این راسته هستند دارای یک رشته (نخاع) هستند که در طول بدنشان به سمت پایین کشیده شده‌است. در مهره‌داران این رشته توسط ستون مهره‌ها محافظت می‌شود. مهره‌داران بخش عظیمی از جانوران استخوان‌دار را تشکیل می‌دهند و شامل بزرگ‌ترین و باهوش‌ترین جانوران جهان می‌شوند. این زیرشاخه بیش از ۶۴۰۰۰ گونه از مهره‌داران را در بر می‌گیرد که به ۷ رده تقسیم‌بندی می‌شوند.

• پستانداران
• غضروف ماهیان
• ماهی‌های بدون آرواره
• ماهی‌های استخوانی
• پرندگان
• خزندگان
• دوزیستان

مهره‌داران در اشغال خشکی‌ها به صورت یکسان توفیق نیافتند. بیشتر دوزیستان به ناحیه‌های نزدیک آب محدودند تا بتوانند به آب بازگردند و تولیدمثل کنند. بیشتر خزندگان به مناطق گرمسیری و معتدل محدودند. پستانداران و پرندگان گسترش و سازگاری بیشتری دارند. برخی از مهره‌داران مانند لاک‌پشتان و دیگر خزندگان منقرض‌شده، گراز دریایی، وال و پنگوئن سازگاری ثانوی به زندگی در آب دریا پیدا کرده‌اند.

ویژگی‌های جسمانی مهره‌داران

بدن مهره‌داران دارای سر، تنه و گاهی دم است. اسکلت داخلی دارند و مغز در داخل جمجمه محصور است. جنین پشت‌مازه (نوتوکورد) دارد و جانور بالغ دارای پشت‌مازه یا ستون فقرات است. آبشش‌های حلقی یا شش دارند. دستگاه گردش خون بسته‌است. قلب دارند و خون دارای گلبول‌های سفید و هموگلوبین در گلبول‌های سرخ است. دستگاه لنفاوی دارند. دارای کبد و دستگاه و غده‌های داخلی پیشرفته هستند. حدود ۵۰ هزار گونه دارند. این زیر شاخه جزوِ شاخه طنابداران است. از آنجا که این شاخه شامل انسان‌ها و جانورانی است که اهمیت زیادی برای انسان دارند از هر نظر جالب توجه‌تر از بقیه شاخه‌های جانوری هستند.

مهره‌داران

دهان‌گردواران     قیف‌دندانان†؟   unnamed   بال‌سپرریختان†     پستانک‌دندانان†؟   unnamed   بی‌سپران†؟   unnamed   کلاه‌خودسپران†   unnamed   پندارسپران†؟     استخوانی‌زرهان†   آرواره‌داران   تخته‌پوستان†   unnamed   خارپایگان، شامل غضروف‌ماهیان   مهره‌داران استخوانی   پرتوبالگان   گوشتی‌بالگان   پنجه‌دندان‌سانان†؟     پرتوتاران (تهی‌خارها)   unnamed   روزن‌پولکیان†     شش‌ماهی     unnamed   ریشه‌دندان†       سه‌ردیف‌بالگان†     چهاراندامان

قلب

قلب جانوران مهره‌دار عمدتاً یک تُلُمبه ماهیچه‌ای است که در حفره دور قلبی قرار گرفته‌است. جدارهای قلب از سه بخش زیر تشکیل شده‌اند: درون‌لایه قلب، ماهیچه قلب و برون‌لایه قلب که به ترتیب با درون‌لایه، میان‌لایه و برون‌لایه از سرخرگ‌ها برابری می‌کند. در هر حال ماهیچه قلب به جای آنکه مانند عضله صاف سرخرگ‌ها باشد، یک عضله قلبی است. این عضله به ویژه در جدار بطنی دارای ضخامت است.

آب‌شامه احشائی قلب بر روی برون‌لایه قلب قرار دارد و معادل شکم‌شامه احشایی از حفره عمومی اصلی است. پیراشامه‌های احشایی و جداری در پیوستگی با یکدیگرند و این پیوستگی بر رگ‌های خونی که وارد یا خارج از قلب می‌شوند نیز انعکاس یافته‌است. فضای بین این دو پیراشامه را حفره دور قلبی می‌نامند.

منابع

مآخذ

• دانشنامه رشد.