معدانیان مکران
دولت معدانی بلوچ در مکران(نام قدیمی بلوچستان) یکی از خاندان های اشرافی و سلطنتی بین مردم بلوچ است که برای مدت یکصد سال حکومت در مکران را در دست داشتند.دولت معدانی بعد از مرگ محمود غزنوی از غزنویان به رهبری سلطان عیسی بن معدان استقلال خود را اعلام کردند و تا زمان شکست این دولت از مسعود غزنوی بر پهنه مکران(تمام بلوچستان) حکمرانی کردند.بعد از شکست عیسی بن معدان برادر وی بوالعسکر که در دربارغزنویان موجب تحریک غزنویان برای فتح مجدد مکران شد و سلطان مسعود غزنوی بعد از فتح مجدد مکران(بلوچستان) حاکمیت را به دست برادر عیسی شاه مکران داد و مکران به قلمری غزنوی برگشت. آنها از جمله اولین گروه های ایرانی تباری بودند که علیه حکومت اعراب بر مکران قیام کردند.گرچه این موضوع کمی قبل از آنها در حدود ۷۱ تا ۸۱ ه.ق بدست علافی ها نیز صورت وقوع یافته بود اما دولت علافی در مکران دوام نیافت و توسط خلفای مسلمان ختم گردید.[۱]
| دودمان معدانیان مکران | |
|---|---|
| کشور | مکران |
| تاریخ بنیان‌گذاری | ۳۴۰ه.ق |
| بنیانگذار | امیر معدان یکم (۳۴۰_۳۵۰ ه.ق) |
| آخرین حاکم | امیر ابوالعساگر حسین (۴۲۵_۴۴۰ ه.ق) |
| عنوان‌ها | ملوک مکران / سلطان کیچ /خسرو مکران / مهراج/مهران/پهلوان/امیر |
| عزل | ۴۴۰ه.ق |
معدانیان بلوچ
[ویرایش]یکی از رهبران مردم بلوچ در مکران فردی بنام معدان بود.وی از لقب سهمی برای خود استفاده می کرد که بنوعی این عنوان توسط تنی چند از دیگر اعیان و اشراف ایرانی در سده های نخستین اسلامی استفاده می شده و شاید این عنوان را بتوان با عنوان «رازی» در یک سطح دانست.چراکه هر دوی این عناوین،تنها توسط ایرانیان اصیلی که به خاندان های پیش از اسلام در ایران منسوب هستند استفاده می‌شده.با این وجود پس از آنکه معدان در سال ۳۴۰ ه.ق بر قلمرو مکران چیره شد از القاب سلطنتی همچون امیر،سلطان کیچ،خسرو مکران،پهلوان و ... استفاده کرد.مهمترین لقب سلطنتی که وی برای خویش برگزید عنوان «مِهْراج» می باشد.[۲] مطابق با بررسی های زبان شناسان ایران شرقی ،این عنوان ریشه در زبان بلوچی و اشتراکات فرهنگی بلوچ ها با اقوام دیگری همچون راجپوت ها،سندیها و ... دارد چراکه راجپوت ها و سندی ها از عنوان مشابهی یعنی « مهاراجه »استفاده می کنند.این عنوان در گویش و تلفظ بلوچی به این طریق است : « مِےْ/مِہْ + راجَ / راجءَ = مِھْراجَ / مِےْ راجءَ » به این ترتیب عنوان مذکور به معنی «شاه من» می باشد. معدانی ها پس از امیر معدان یکم به توسعه و گسترش حکومت خویش پرداختند، سکه های دولت معدانی کمابیش در حدود پنجگور ، خاران و سایر نقاط بلوچستان و مکران یافت شده اند که حکایت از رونق اقتصادی آن مرز و بوم در عصر معدانیان بلوچ دارد.[۳]
فرمانروایان
[ویرایش]- امیر معدان یکم ، ملقب به معدان سهمی و مهراج.
- امیر عیسی یکم ، ملقب به عیسی مغرور و مهران.
- امیر ابوالعساگر حسین ،ملقب به مهراج دوم
- امیر معدان دوم ، ملقب به مهراج سوم.
- امیر عیسی دوم ،ملقب به مکرانی،مهراج چهارم،مغرور.
- امیر حسین ، ملقب به مهراج پنجم..[۴]
جستارهای وابسته
[ویرایش]- حکومت های بلوچ
- پادشاهان بلوچستان
- حکومت های بلوچستان
- معدانی بلوچ
- مکران
