مار آبا
آبای اول | |
---|---|
![]() | |
Catholicos Patriarch | |
زادهٔ | ۱ ژانویهٔ ۰۵۵۰ Hala، دل ایرانشهر، شاهنشاهی ساسانی |
درگذشتۀ | ۵۵۲ به اردشیر |
تکریمشده در | کلیسای آشوری مشرق کلیسای باستانی مشرق کلیسای کاتولیک کلدانی Syro-Malabar Catholic Church |
بارگاه اصلی | The Seminary of Mar Abba the Great ال کاجون، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا |
آبای اول (انگلیسی: Aba I یا مار آبا MĀR ABĀ؛ ۱ ژانویهٔ ۰۵۵۰ – ۵۵۲) پاتریارک کلیسای شرق/پدر سالار در مدائن از ۵۴۰ تا ۵۵۲ بود.[۱] او مراسم آنافورای تئودور انطاکیه و نسطوریوس را در کنار مراسم مذهبی کهنتر عبادت آدای و ماری به کلیسا معرفی کرد.[۲] اگرچه دوران تصدی او به عنوان جاثلیق / کاتولیکوس (عنوانی است که برای رهبر ارشد کلیسایی خاص بهویژه در شاخههای مسیحیت شرقی بکار میرود) مسیحیان منطقه را در طول جنگهای ایرانی و رومی و تلاشهای حاکمان شاهنشاهی ساسانی و امپراتوری بیزانس برای مداخله در حکومت کلیسا در معرض تهدید قرار داد، دوران تصدی او را دوره تثبیت میدانند،[۳] و مجمعی را که در سال ۵۴۴ برگزار کرد به عنوان (با وجود حذف اسقف مرو) در اتحاد و تقویت کلیسا مؤثر بود.[۴] در سال ۵۴۴، شورای مر ابا اول احکام شورای خلقیدون را پذیرفت.[۵] گمان میرود که وی تعدادی از آثار مذهبی را نوشته و ترجمه کرده است.[۳][۶] در اواسط قرن ششم، مار آبا رساله ای نوشت و قوانینی صادر کرد که مسیحیان را از انجام ازدواجهای نزدیک، مانند ازدواج بین مرد و بیوه پدرش، بیوه دایی و عمویش یا خاله و عمههایش منع میکرد. این اعمال قانونی بود و در برخی موارد توسط اخلاق زرتشتی و قوانین ساسانی تشویق میشد، اما از نظر مارآبا اساساً غیر مسیحی بود.[۷]
پس از مرگ او در فوریه ۵۵۲، مؤمنان تابوت او را از خانه ساده او در آن سوی دجله به صومعه مار پیتیون بردند.[۶] ابا در کلیسای آشوری مشرق، کلیسای باستانی مشرق و کلیسای کاتولیک کلدانی قدیس بسیار مورد احترام و تقدیس است.[۸] زندگی او او در اعمال منتخب شهدای ایرانی، و کلیساهای شرقی کوچک، دو زندگینامه قدیسان شرقی، مستند شده است. اولین حوزه علمیه کلیسای کاتولیک کلدانی در خارج از عراق در ژوئیه ۲۰۰۸ در ال کاجون، کالیفرنیا به نام حوزه علمیه مار آبای بزرگ تأسیس شد.
اوایل زندگی
[ویرایش]در یک خانواده زرتشتی با اصل فارسیزبانان به دنیا آمد.[۹][۱۰] در هالا، بینالنهرین. مار آبا پیش از اینکه به دین مسیحیت درآید، منشی استانداری بود.[۳] او در حیره تعمید یافت و در مدرسه نصیبین تحصیل کرد.[۱۱] سپس به ادسا در امپراتوری روم رفت و در آنجا زبان یونانی را از توماس ادسا که همسفر او شد آموخت. او سفرهای زیادی در امپراتوری روم داشت و از سرزمین مقدس، قسطنطنیه و مصر (استان رومی) بازدید کرد.[۱۲] او بین سالهای ۵۲۵ تا ۵۳۳ در قسطنطنیه بود.[۱۱] امپراتور بیزانس ژوستینین یکم از آنجایی که او از تفسیر کتاب مقدس و تفسیرهای تئودور موپسوستیا حمایت میکرد، سعی کرد با او ملاقات کند تا او را متقاعد کند که آموزههای تئودور را محکوم کند. ژوستینیان در حال آماده شدن برای آناتمای تئودور و آثارش بود.[۱۳] در اسکندریه یکی از شاگردان او تاجر و نویسنده معروف کوسماس ایندیکوپلوست بود. کوسماس در توپوگرافی مسیحی خود که بین سالهای ۵۴۸ تا ۵۵۰ نوشته شده است، به مار آبا اعتبار میدهد که هر آنچه میداند به او آموخته بوده است. او میگوید که در یونانی مار آبا به نام پاتریکیوس بود.[۱۴] مار آبا پس از بازگشت به ایران «مپاشقانا» یا معلم تفسیر کتاب مقدس در مدرسه نیسیبیس شد.[۱۲] یکی از شاگردانش در آنجا کوروش ادسا بود.[۱۵] او بعداً در مدائن، مدرسه سلوکیه-تیسفون گفته میشود که او تأسیس کرده است، تدریس کرد. او که به عنوان یک دانشمند بسیار مورد توجه است، با ترجمه (یا نظارت بر ترجمه) متون کلیدی، از جمله آثار تئودور و نستوریوس، از یونانی به زبان سریانی اعتبار دارد.[۱۶] مترجم «کتاب هراکلیدس» نستوریوس اثر خود را به مار آبا تقدیم کرد.[۱۲] از مار آبا به عنوان نویسنده آثار اصلی از جمله تفاسیر کتاب مقدس، موعظهها و حروف سینودال نیز یاد میشود.[۱۷] اینها امروزه تنها در نقلقولهایی در آثار دیگر، بهویژه آثار ایشداد مرو باقی ماندهاند. یک نکته در رویدادنامه سیرت ممکن است حاکی از آن باشد که مار آبا ترجمه عهد عتیق را به سریانی انجام داده است، اما مدرک دیگری در این مورد وجود ندارد.[۱۲]
زندگی
[ویرایش]او پدرسالار کلیسای شرق در سلوکیه تیسفون (مدائن) از ۵۴۰ تا ۵۵۲ بود. از جمله زرتشتیانی است که قرن ششم به مسیحیت گرویدند. مار آبا در دهههای پایانی قرن پنجم میلادی در خانوادهای زرتشتی به دنیا آمد و در دربار خسرو اول از مقام والایی برخوردار بود.
او از سال ۵۴۰ تا ۵۵۲ میلادی به عنوان جاثلیق (رهبر) برای کلیسای شرق خدمت کرد. منابع اصلی در مورد او - شرح زندگینامه (پیترز، ۱۹۵۱) و مجموعه ای از قوانین او (براون، ۱۹۰۰، صفحات ۱۳۸–۴۵) - به ما میگویند که آبای اول به عنوان رهبر توانست کلیسای خود را دوباره سازماندهی کند. یا در دسامبر ۵۴۳ یا ژانویه ۵۴۴) از طریق برقراری مجدد تجرد برای روحانیون و اجتناب از ازدواج نزدیکان؛ او در سال ۵۵۲ پس از سالها آزار و اذیت روحانیون زرتشتی درگذشت.
تنشهای میان مار آبا و روحانیون زرتشتی برخاسته از بحثهای خام و بدون هیچ مبنای الهیاتی علیه دین زرتشتی نبود، زیرا مار آبا به خوبی از آموزههای زرتشتی آگاه بود. به عنوان یک زرتشتی سابق، گرویدن او به مسیحیت یکی از جنبههای اختلاف با موبدان زرتشتی بود، همچنین موفقیت او در جلب زرتشتیان به کلیسای شرق، که بیشتر به مداخله او در دعاوی از طرف مسیحیان، به ویژه در قانون ازدواج منجر شد؛ بنابراین، گرویدن به مسیحیت نه تنها به معنای تغییر مذهبی بود، بلکه پیامدهایی برای روابط اجتماعی درون امپراتوری ساسانی نیز داشت. مار آبا با وجود اینکه زرتشتی تربیت شده بود، با «لباس ایرانی» یا اقتباس از آداب و رسوم ایرانیان برای نزدیک کردن جامعه مسیحی به فرهنگ ایرانی، موافق مسیحیت نبود. برای مثال، او نسبت به همتایان مسیحیاش که حتی پس از گرویدن از دین زرتشتی، همچنان نسبت به اعمال زرتشتی مانند «واز گرفتن» یا «ازدواج خویشاوندی» ابراز همدردی میکردند، انتقاد میکرد.[۱۸][۱۹]
پدرسالار
[ویرایش]۵۴۴ سینود
[ویرایش]دوره تصدی آبا به عنوان جاثلیق به دنبال یک دوره ۱۵ ساله انشعاب در کلیسا بود که طی آن مناطق دورافتاده اسقفهای رقیب خود را انتخاب کرده بودند. آبا با بازدید از مناطق مورد مناقشه و مذاکره برای اتحاد مجدد کلیسا توانست این شکاف را حل کند.[۱] او در سال ۵۴۴ برای تصویب این قراردادها مجمعی را تشکیل داد. مجمع موافقت کرد که کلانشهرهای مناطق تحت سلوکیه- تیسفون در آینده در جلسات رسمی کلیسای شرق را انتخاب کنند. با این حال، این قرارداد در سالهای بعد، به ویژه زمانی که فرمانروای ایرانی خسرو انوشیروان بر انتخاب یوسف، جانشین ابا به عنوان جاثلیق تأثیر گذاشت، بهطور قابل ملاحظهای برهم خورد.[۳] اعمال مجمع همچنین مستند به «ارتدوکس ایمان» است که توسط خود ابا نوشته شده است. برخی از نسخههای آن حاکی از خصلت ایرانی خاص کلیسا در شرق است.[۲۰] از جمله مجموعهای از قوانین ازدواج که ازدواج بین خویشاوندان نزدیک را ممنوع میکند، که ظاهراً در واکنش عمدی به عملکرد زرتشتیان تنظیم شده است.[۲۱] در سال ۵۴۹، ابا یک اسقف نشین برای هپتالیان تأسیس کرد.[۲۲]
تنش بین امپراتوریها
[ویرایش]تنش بین امپراتوری ایران و بیزانس در زمان حیات مار آبا بالا گرفت و پس از وقوع جنگ لازستان در سال ۵۴۱، آزار مسیحیان در ایران بیشتر شد. دشمنی زرتشتیان با ابا به عنوان ارتداد خسرو را تحت فشار قرار دادند تا علیه او اقدام کند و به مجازات تبلیغ دینی مسیحی در میان زرتشتیان، ابا در حصر خانگی قرار گرفت و در نهایت به آذربادگان (استان ساسانی) (آذربایجان) تبعید شد. او پس از هفت سال اجازه یافت به صحرا بازگردد و تا سال ۵۵۲ به عنوان کاتولیک به کار ادامه داد.
مجمع مار آبا در سال ۵۴۴ میلادی
[ویرایش]بهطور کلی سیزده سینود توسط کلیسای شرقس بین سالهای ۴۱۰ و ۷۷۵ برگزار شد. پنجمین سینود در سال ۵۴۴ توسط مار آبا برگزار شد. مار آبا به مسیحیت از دین زرتشتی درآمده بود و، در نهایت جانشین دو رهبر رقیب کلیسا، الیشع و نرسه — در دشمنی متقابل آنها— شد:. آنها در دوره پانزده ساله منصب خود موفق شده بودند کلیسای شرق را که مرکز اصلی آن تیسفون بود را به دو پاره تقسیم کنند. وحدت ایمان و رفتار باید دوباره برقرار میشد و مار آبا لازم میدانست که پس از انتخابش در سال ۵۴۰ با همه مسیحیان حوزه قضایی خود ارتباط برقرار کند. نتیجه یک مجمع عمومی در ۵۴۴ بود.
آثار
[ویرایش]نوشتههای مار آبا بر ترجمه و تفسیر کتاب مقدس متمرکز است. آثار او در مورد قدیمی عهد به ترجمه متن از یونانی به زبان سریانی توجه دارد. تفاسیر و قوانین کلیسایی و نامههای کلیسایی نوشت. او همچنین رساله ای در مورد موانع ازدواج و همچنین سرودها و موعظهها تألیف کرد. علاوه بر این آثار، او دعای منسوب به نستوریوس را به سریانی ترجمه کرد. او تفسیرهایی بر پیدایش، مزامیر، امثال، رسالات پولس، ۳۶۱ پنج کتاب و حکمت سلیمان نوشت.[۲۳]
تعیین پایه و اساس ازدواج مسیحی
[ویرایش]مار آبا اولین قانون اساسی خانواده مسیحی در کلیسای شرق را صادر کرد. او در اولین سالهای رهبری کلیسا، در نامههای متعارف خود - در کنار سایر موارد - پایه و اساس قانون ازدواج مسیحی را گذاشت و همچنین یک رساله حقوقی دربارهٔ ائتلافهای زناشویی ممنوع بر اساس عهد عتیق نوشت. این متن که در واکنش به قوانین ساسانی نوشته شده است، آغاز ادبیات حقوقی سریانی است و در درجه اول شرحی است بر موانع ازدواج در لاویان ۱۸ و مجازاتهای نقض این قوانین آمده است. قانون ازدواج مار آبا رد صریح تمام قوانین زرتشتی در این زمینه در دوران ساسانی است.[۲۳]
مار آبا در نامه سوم به منع زنا با محارم اشاره کرده است. او نوشته است:
... و به دلایلی که ذکر شد، عده ای جرأت کردهاند با زن پدرشان، یا با زن عموشان (زن عمو)، خواهر مادرشان (خاله)، خواهر پدرشان (عمه)، یا با خواهرشان و فرزندان خواهر (خواهرزاده)، یا فرزندان برادر (برادرزاده)، یا با دختر پسرشان (نوه)، یا با دختر دخترشان (نوه)، یا با دختر دختر زنشان (نوه همسر) مانند مغها (Mages). یا با زن برادرشان (زنبرادرستانی) مانند یهودیان یا کافران مانند جنتیلها ازدواج کنند. ...»[۲۴]
در مورد کسانی که نتوانستند این گناه را ترک کنند، زیرا مدت زیادی با همسران خود زندگی میکردند و فرزند داشتند، از آنها خواست که بخشی از ارث را به فقرا یا کلیسا بدهند. او در مورد کسانی که به راحتی میتوانستند وضعیت گناه آلود خود را ترک کنند اما این کار را نکردند، اعلام کرد که هیچکس از کلیسا در روز مرگ آنها را یاری نخواهد کرد. هیچکس تابوت آنها را برای تشییع جنازه آنها حمل نمیکند یا آنها را دفن نمیکند. همچنین آنها نباید ازدواجهای موقت انجام دهند یا صیغه داشته باشند. او این حکم را وضع کرد و برای متخلفان مجازات تعیین کرد.[۲۵]
برخلاف سنت یهودیان و بنا بر عقیده مسیحیت اگر زن و شوهر یک تن باشند، آنگاه خویشاوندان خونی هر یک در واقع خویشاوندان خونی دیگری هستند؛ بنابراین، از این منظر، اگر شوهر زنی فوت کند و زن بعداً با برادر خود ازدواج (زنبرادرستانی) کند، ممکن است این وصلت یک برادر و خواهر نامشروع تلقی شود. علاوه بر اصل «وحدت جسم»، انگیزه اصلی دیگر پشت تنظیم کلیسایی ازدواج خویشاوندان، قانون روم بود. بهطور کلی، محققان بر این باورند که مردم روم و سرزمینهای رومیشده در غرب مدیترانه به سمت برونهمسری گرایش داشتند: به نظر میرسد ازدواج خارج از گروه وسیعتر خویشاوندی یک فرد عادی بوده است. به این ترتیب، نظم حقوقی کلاسیک روم انواع ازدواجهای خویشاوندی را ممنوع میکرد.[۲۶]
منع ازدواج موقت
[ویرایش]در دوره ساسانی به جز ازدواجِ پادشاهزنی (ازدواج دائم) سه نوع ازدواج موقت به هدف ایجاد وارث پسر برای یک یک متوفی وجود داشت.[۲۷] مار آبا از بسیاری از ازدواجهای موقت بین خویشاوندان را که توسط نهاد «جایگزین واسطهای» به وجود آمده بود، جلوگیری کرد. محکومیت صریح این چنین ازدواجهایی توسط مار آبا، نشان میدهد که این سبک از ازدواج در دوره او تا حدی در جوامع مسیحی ساسانی نیز جاری بودهاند. همچنین تأکید بر این نکته مهم است که نامه پدرسالار نه نوعی تمایل خودسرانه در میان مردم عادی نسبت به آنچه که اسقفها آن را زنا با محارم میدانند نبود، بلکه از رویه نهاد خاص و مشخصه ایرانی «جایگزین واسطهای» کردن یک وارث مرد برای شخص متوفی حکایت میکند. مردی که منظور مار آبا بود، مثلاً با زن عمویش پس از مرگ عمو موقتاً ازدواج میکرد، این کار را انجام میداد زیرا آن عمو بدون پسر مرده بود. از نظر مار آبا، چنین ازدواجی غیرقابل قبول و ناپاک بود، زیرا دستور کتاب مقدس را نقض میکرد. از سوی دیگر، در چارچوب جامعه ساسانی، این صرفاً یک گام در عمل جایگزین کردن وارث بود، راهی قانونی و پذیرفته شده برای تداوم دودمان مردی بود که به دلیل نداشتن پسر در خطر نابودی بود.[۲۶]
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Benedetto, Robert; James O. Duke (2008). New Westminster Dictionary of Church History. Westminster John Knox Press. p. 406. ISBN 978-0-664-22416-5.
- ↑ Becchio, Bruno; Johannes P. Schadé (2006). Encyclopedia of World Religions. Foreign Media Group. ISBN 1-60136-000-2.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Baum, Wilhelm; Dietmar Winkler (2003). The Church of the East. Routledge. pp. 33–34. ISBN 0-415-29770-2.
- ↑ Rassam, Suha (2005). Christianity in Iraq. Gracewing. p. 37. ISBN 0-85244-633-0.
- ↑ Meyendorff 1989, p. 287–289.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Noort, Edward; Eibert J. C. Tigchelaar (2002). The Sacrifice of Isaac. Brill. p. 115. ISBN 90-04-12434-9.
- ↑ "Between Christ and Caliph: Law, Marriage, and Christian Community in Early Islam 9780812295115". dokumen.pub (به انگلیسی). Retrieved 2025-02-07.
- ↑ /2_st_peter_diocese/churches/MarAbba_Seminary.htm "The حوزه علمیه مار آبای بزرگ". Archived from [http: //www.kaldu.org/2_st_peter_diocese/churches/MarAbba_Seminary.htm the original] on 2009-08-16. Retrieved 2009-10-03.
{{cite web}}
: Check|archive-url=
value (help); Check|url=
value (help) - ↑ Manichaeism in the Later Roman Empire and Medieval China, ed. Samuel N. C. Lieu (1992), p. 52.
- ↑ Greatrex & Lieu (2002), p. 273
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ David Wilmshurst, The Martyred Church: A History of the Church of the East (East and West Publishing, 2011), pp. 56–57.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ Lucas Van Rompay, "Aba I", in Gorgias Encyclopedic Dictionary of the Syriac Heritage: Electronic Edition, edited by سباستین براک، Aaron M. Butts, George A. Kiraz and Lucas Van Rompay (Gorgias Press, 2011; online ed. Beth Mardutho, 2018).
- ↑ Birnie, M. J. "The Church of the East and Theodore of Mopsuestia: the commitment to his writings and its implications for dialogue". Journal of Assyrian Academic Studies. 10 (1).
- ↑ G. W. Bowersock, The Throne of Adulis: Red Sea Wars on the Eve of Islam (Oxford University Press, 2013), p. 25. شابک ۹۷۸−۰−۱۹−۹۷۳۹۳۲−۵
- ↑ Ute Possekel (2018), "Cyrus of Edessa", in Oliver Nicholson (ed.), فرهنگ لغت آکسفورد باستان, vol. 1, انتشارات دانشگاه آکسفورد, p. 447.
- ↑ Gelston, A (1992). The Eucharistic prayer of Addai and Mari. Oxford University Press. p. 23. ISBN 0-19-826737-1.
- ↑ Chabot, Jean-Baptiste (1912). . Catholic Encyclopedia. Vol. 14.
- ↑ Foundation, Encyclopaedia Iranica (2008-04-07). "MĀR ABĀ". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Retrieved 2025-01-28.
- ↑ Lee, Doug (2008). "Close-Kin Marriage in Late Antique Mesopotamia". ProQuest (به انگلیسی). Retrieved 2025-01-28.
- ↑ Buck, Christopher (1999). Paradise and Paradigm. SUNY. p. 6. ISBN 0-7914-4061-3.
- ↑ Morony, Michael G. (2005). Iraq After the Muslim Conquest. Gorgias Press. p. 364. ISBN 1-59333-315-3.
- ↑ Wilmshurst (2011), p. 77.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Macuch, Maria (2014-01-01). "2014 The Case against Mār Abā, the Catholicos, in the Light of Sasanian Law. In: ARAM. Zoroastrianism in the Levant and the Amorites, vol 26, 1&2, Oxford 2014, 47-58.pdf". ARAM. Zoroastrianism in the Levant and the Amorites (به انگلیسی). Retrieved 2025-02-05.
- ↑ "Full text of "The Zoroastrian Incestuous Union in Christian Sources and Canonical Law: Their (Destorted) Aetiologhy and some other Problems"". Internet Archive (به انگلیسی). 2016-10-23. Retrieved 2025-02-05.
...et pour les motifs indiques, il en est qui ont ose s'unir a la femme de leur pere, ou a la femme de leur oncle, frere de leur pere, ou a la femme de leur oncle, frere de leur mere, ou a leur tante, *sceur de leur pere, ou a leur tante, sceur de leur mere, ou a leur sceur, ou a leur bra, ou a la fille de leur fils, ou a la fille de leur fille, ou a la fille de la fille de leur femme, comme les mages ; ou a la femme de leur frere, comme les juifs ; ou a une infidele, comme les pai'ens.
- ↑ Hayati، Said. «Mar Aba I Historical Context and Biographical Reconstruction» (PDF). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۲-۰۵.
the wife of their father, or the wife of their uncle, the brother of their father, or the wife of their uncle, the brother of their mother, or their aunt, sister, or daughter-in-law, or daughter, or daughter, or daughter of their wife, or daughter of their son, or daughter of their daughter, the daughter of their wife, like the Magi; or the wife of their brother, like the Jews; or an infidel, like the Gentiles.
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ "Between Christ and Caliph: Law, Marriage, and Christian Community in Early Islam 9780812295115". dokumen.pub (به انگلیسی). Retrieved 2025-02-07.
they precluded many of the temporary unions between kin facilitated by the institution of substitute successorship to produce heirs for sonless, deceased men. Mar Aba singled out these practices as characteristically Zoroastrian and un-Christian in an exhortative exegetical treatise on Leviticus and a widely circulated synodal letter. The latter, for example, suspends from communion any Christian man who “dares to approach his father’s wife, his paternal uncle’s wife, his maternal uncle’s wife, his paternal aunt, his maternal aunt, his sister, his daughter-in-law, his daughter, his wife’s daughter, his son’s daughter, his daughter’s daughter, or the daughter of his wife’s daughter like the Magians [mgushē]. ”24 The fact that Mar Aba found the need to explicitly condemn these unions indicates that they were current to some degree in Sasanian Christian communities. It is also important to emphasize that the patriarch’s letter suggests not some arbitrary predilection among laypeople for what the bishops see as incest but the practice of the specific, characteristically Iranian institution of substitute successorship. 25 The man Mar Aba targets who has sex with his uncle’s wife, for example, would have been doing so because that uncle died sonless; he and the widow married temporarily because they had been charged with producing a fictive male heir. To Mar Aba, the union itself was unacceptable and impure because it violated biblical prescriptions; in the context of Sasanian society, on the other hand, it was simply one step in the practice of substitute successorship, a lawful and accepted way to perpetuate a male lineage that was in danger of dying out.
- ↑ زمانی مقدم، مسعود. «مطالعهٔ جامعه شناختی نهاد ازدواج موقت در تاریخ اجتماعی ایران» (PDF). دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۲-۱۶.
منابع
[ویرایش]- Chabot, Jean-Baptiste (1902). Synodicon orientale ou recueil de synodes nestoriens (PDF). Paris: Imprimerie Nationale.
- Holweck, F. G., A Biographical Dictionary of the Saints. St. Louis, MO: B. Herder, 1924.
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). New York, New York and London, United Kingdom: Routledge (Taylor & Francis). ISBN 0-415-14687-9.
- Meyendorff, John (1989). Imperial unity and Christian divisions: The Church 450-680 A.D. Crestwood, NY: St. Vladimir's Seminary Press. ISBN 978-0-88141-056-3.
- Life of Mar Aba
پیوند به بیرون
[ویرایش]