لوب آهیانه‌ای
| لوب آهیانه‌ای | |
|---|---|
شکاف‌های اصلی و لوب‌های مغز به صورت جانبی نمایش داده شده‌است. (لوب آهیانه‌ای زرد رنگ است) | |
 سطح جانبی نیمکره مغزی سمت چپ، از کنار نشان داده شده‌است. (لب آهیانه‌ای نارنجی رنگ است) | |
| جزئیات | |
| تلفظ | /pəˈraɪ.ə.tl/)[۱] |
| بخشی از | مخ |
| سرخرگ‌ها | سرخرگ مغزی پیشین سرخرگ مغزی میانی |
| سیاهرگ‌ها | سینوس ساژیتال برتر |
| شناسه‌ها | |
| لاتین | lobus parietalis |
| MeSH | D010296 |
| نورونیمز | 95 |
| شناسه نورولکس | birnlex_1148 |
| TA98 | A14.1.09.123 |
| TA2 | 5467 |
| FMA | 61826 |
لوب آهیانه‌ای یا لوب پاریتال (به انگلیسی: Parietal lobe) یا لَپ[۲] آهیانه‌ای یکی از چهار لوب اصلی قشر مغز جانوران است.
لوب آهیانه‌ای بخش بالایی وسط نیمکره مغز است که بین لوب پیشانی و لوب پس‌سری و در بالای لوب گیجگاهی قرار دارد.[۳]
حس بساوایی (لامسه)، ادراک فضایی، ادراک دیداری، بازشناسی اندازه‌ها، رنگ و اشکال از یکدیگر و احساس درد، در کل، از کارکردهای این لوب است.[۴] لوب آهیانه اطلاعات حسی، از جمله حس فضایی و جهت‌یابی (حس عمقی) را دریافت و ناحیه اصلی پذیرای حس لامسه و ورودی بینایی در مسیر دوگانه بینایی و شنوایی در محل قشر حسیِ بدنی، که درست در پشت شیار مرکزی در شکنج پس مرکزی قرار دارد، است.[۵] همچنین ورودی‌های حسی اصلی پوست (لمس، دما و گیرنده‌های درد)، از طریق تالاموس به لوب آهیانه منتقل می‌شوند.
چندین ناحیه از لوب پاریتال در پردازش زبان اهمیت دارند :
• شکنج زاویه‌دار
• ناحیه ورنیکه
•برآمدگی Supramarginal
قشر حسی بدنی را می‌توان به شکلِ هومونکولوس قشری (به لاتین: little man) که در آن اعضای بدن بر اساس مقداری از قشر حسی بدنی به آنها اختصاص داده شده‌است، نیز در نظر گرفت.[۶] لوبول آهیانهٔ فوقانی و لوبول آهیانهٔ تحتانی نواحی اولیه بدن در درک آگاهی فضایی هستند.
نام این بخش از استخوان جداری که در لاتین «paries» به معنای دیوار است نامگذاری شده.
اندام‌شناسی
[ویرایش]لوب آهیانه‌ای با چهار مرز اندام‌شناسی تفکیک و مشخص میشود. شیار مرکزی که به آن شیار رولاند هم گفته میشود، لوب آهیانه‌ای را از لوب پیشانی جدا می‌سازد. شیار آهیانه‌ای - پس سری نیز این لوب را از لوب پس سری جدا می‌سازد. شیار جانبی یا شیار سیلویان، مهم‌ترین مرز جانبی است که این لوب را از لوب گیجگاهی جدا میکند و شیار میانهٔ مغز نیز این لوب را به دو قسمت تقسیم میکند.[۶] بلافاصله در پشت شیار مرکزی و قدامی‌ترین قسمت لوب آهیانه، شکنج پس مرکزی (ناحیه برادمن ۳)، ناحیه اولیه قشر حسی تنی و جدا کننده این قسمت از قشر آهیانه خلفی شیار پست مرکزی است.
وظایف و عملکرد
[ویرایش]لوب پاریتال نقش مهمی در یکپارچه سازی اطلاعات حسی از قسمت‌های مختلف بدن، دانش اعداد و روابط آنها،[۷] همچنین پردازش اطلاعات مربوط به حس لامسه ایفا میکند.[۸] ادغام اطلاعات حسی از حواس مختلف با اطلاعات ذخیره شده در حافظه و یکپارچه سازی اطلاعات در مورد وضعیت درونی فرد، با اطلاعات حسی دنیای بیرون.[۹] بخش‌هایی از لوب آهیانه درگیر پردازش بینایی فضایی نیز هستند.[۱۰] آسیب دیدن لوب آهیانه ای موجب عدم توانایی تشخیص نقاط مختلف در فضا، تشخیص زاویه خطوط و درک رابطه فضایی بین خطوط اشیاء میگردد. علاوه براین نواحی آهیانه ای مغز مارا قادر به پیوند دادن کردن نقشه فضایی در سراسر دیگر ماهیت های حسی میکند، و این اطلاعات را با حرکات بدن هماهنگ میکند.[۱۱] اگرچه این لوب ماهیتی چندحسی دارد (دریافت کننده حواس مختلف)، اما قشر آهیانه خلفی اغلب توسط دانشمندان به عنوان مسیر پشتی بینایی (بر خلاف جریان شکمی در لوب تمپورال) نامیده میشود. این مسیر پشتی را جریان «کجا» (مانند بینش فضایی)[۱۲] و جریان «چگونه» (مانند رؤیت برای عمل) می‌نامند.[۱۳] قشر پاریتال خلفی (PPC) ورودی حسی و بصری دریافت میکند که از طریق سیگنال‌های حرکتی، حرکت بازو، دست و چشم را کنترل میکند.[۱۴]
اهمیت بالینی
[ویرایش]در انسان ها نقش پررنگ ادغام کننده چند وجهی اطلاعات این بخش مغز پس از آسیب به این ناحیه به راحتی دیده میشود، بیماری های مانند دیسلکسیا، آلِکسیا، آپراکسیا و نانگارایی که ناتوانی در خواندن و نوشتن در نتیجه آسیب مغزی میباشد
نگارخانه
[ویرایش]
جستارهای وابسته
[ویرایش]
منابع
[ویرایش]- ↑ "PARIETAL | meaning in the Cambridge English Dictionary".
- ↑ «لَپ» [زیست‌شناسی] هم‌ارزِ «lobe»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر اول. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۳۱-۱ (ذیل سرواژهٔ لَپ)
- ↑ «معنی لغت». web.archive.org. ۲۰۰۷-۱۲-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۷.
- ↑ «مردمان - آسیبهای مغزی - بخش نخست». web.archive.org. ۲۰۰۷-۱۲-۱۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ دسامبر ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۷.
- ↑ «Parietal Lobe». www.ruf.rice.edu. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۱۷.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Schacter DL, Gilbert DL, Wegner DM (2009). Psychology (2nd ed.). New York (NY): Worth Publishers.
- ↑ Penfield W, Rasmussen T (1950). The cerebral cortex of a man: A clinical study of localization of function. New York: Macmillan.
- ↑ Baldauf, Daniel; Cui, He; Andersen, Richard A. (2008-10-01). "The posterior parietal cortex encodes in parallel both goals for double-reach sequences". The Journal of Neuroscience: The Official Journal of the Society for Neuroscience. 28 (40): 10081–10089. doi:10.1523/JNEUROSCI.3423-08.2008. ISSN 1529-2401. PMC 2744218. PMID 18829966.
- ↑ Cognitive Neuroscience. ج. Fourth Edition جلد.
- ↑ Mishkin, M.; Ungerleider, L. G. (September 1982). "Contribution of striate inputs to the visuospatial functions of parieto-preoccipital cortex in monkeys". Behavioural Brain Research. 6 (1): 57–77. doi:10.1016/0166-4328(82)90081-x. ISSN 0166-4328. PMID 7126325.
- ↑ Cognitive Neuroscience. ج. Fourth Edition جلد. Marie T. Banich and Rebecca J. Compton.
- ↑ Mishkin, M.; Ungerleider, L. G. (September 1992). "Contribution of striate inputs to the visuospatial functions of parieto-preoccipital cortex in monkeys". Behavioural Brain Research. 6 (1): 57–77. doi:10.1016/0166-4328(82)90081-x. ISSN 0166-4328. PMID 7126325.
- ↑ Goodale, M. A.; Milner, A. D. (January 1992). "Separate visual pathways for perception and action". Trends in Neurosciences. 15 (1): 20–25. doi:10.1016/0166-2236(92)90344-8. ISSN 0166-2236. PMID 1374953.
- ↑ Fogassi, Leonardo; Luppino, Giuseppe (December 2005). "Motor functions of the parietal lobe". Current Opinion in Neurobiology. 15 (6): 626–631. doi:10.1016/j.conb.2005.10.015. ISSN 0959-4388. PMID 16271458.
