قتل غیرعمد
قتل غیرعمد نوعی کشتن یا قتل است که بی هیچ انگیزه و قصد قبلی برای کشتن، آسیب رساندن و یا ضربه زدن به کسی یا شخص مقابل رخ داده باشد. قتل‌های غیرعمد یا کشتار ناخودآگاه در دستگاه دادگستری بسیاری از کشورها در رده قتل و کشتن جای ندارند، بلکه به عنوان مرگ تصادفی یا ناگهانی دسته‌بندی می‌شوند.[۱]
قتل در حقوق ایران
[ویرایش]در حقوق و دادگستری ایران قتل و کشتار و آسیب های تنی و بدنی درجایی آگاهانه و عمد شمرده می‌شوند که شخص و کننده آن یا انگیزه و نیت انجام آن کار را از پیش داشته یا کار او نوعاً کشنده باشد. اگر کاری نوعاً کشنده باشد حتی اگر قصد کشتار یا آسیب نیز نداشته باشد قتل عمد و آگاهانه شمرده می‌شود و اگر کنش او به قصد و انگیزه آسیب زدن انجام شده باشد ولی کشنده نباشد ولی تصادفاً و ناگهانی منجر به مرگ شده باشد کشتار و قتل شبه عمد است. در قوانین ایران جنایات غیرعمد (در حقوق اسلامی هر کنشی که به سرتاسر تن و تمامیت جسمانی انسان آسیب بزند جنایت نامیده می‌شود) به چهار گونه «شبه‌عمد»، «خطای محض»، «در حکم شبه‌عمد»، «در حکم خطای محض» بخشبندی می‌شوند:
تصادفات رانندگی از مصادیق و نمونه های مهم قتل غیر عمد هستند . در این گونه قتل فرد مقصر و گناهکار به قصاص محکوم نمی‌شود بلکه به پرداخت دیه از جنبه حقوق فردی به وراث و بازماندگان درگذشته محکوم می‌شود، همچنین از جنبه و سویه همگانی جرم (بزه) به جهت قصور یا کوتاهی کردن انجام داده با دستور قاضی می‌تواند به مجازاتها و کیفرهایی مانند زندان یا جریمه نقدی محکوم شود .
برابر ماده ۶۱۶ قانون مجازات اسلامی اگر که قتل غیر عمد و ناخواسته به واسطه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی (بی پروایی) یا اقدام به کاری که کننده در آن مهارت نداشته است یا به سبب عدم رعایت نظامات واقع شود مسبب و بانی آن افزون بر پرداخت دیه به حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد.
- خطای محض یا لغزش آشکارا
جنایت یا بزه خطای محض زمانی رخ میدهد که آن کس نه قصد و انگیزه انجام کار را داشته و نه قصد آسیب رساندن ولی به گونه ای کاملاً اتفاقی و ناگهانی بانی قتل یا آسیب بر کسی شده‌است «ماننده آنکه تیری را به انگیزه شکاری رها کند و به کسی برخورد نماید».
- در حکم خطای محض
جنایاتی و بزهکاریهایی ک به‌دست کسان دیوانه و مجنون[۲]، صغیر (پسران پیش از سن ۱۵ سال قمری و دختران پیش از نه سال قمری) یا در زمان خواب رخ دهد.
- جنایت شبه‌عمد
قتل شبه عمد زمانی است که جانی یا کشنده قصد و انگیزه کشتن آن کس را نداشته و کار او نیز نوعأ کشنده نبوده ولی کار و کنش منجر به قتل را با نیت قبلی انجام داده است. در ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی نمونه های این گونه بزه و جنایت اینچنین نامبرده شده‌اند «مانند آنکه کسی را به انگیزه پرورش و تأدیب به شیوه ای که نوعأ سبب جنایت و بزهکاری نمی‌شود بزند و اتفاقاً و ناگهانی موجب جنایت گردد، یا پزشکی مباشرتاً بیماری را به طور متعارف و به روال درمان کند و اتفاقأ و ناگهانی سبب جنایت بر او شود».
پانویس
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- محمدهادی صادقی. حقوق جزای اختصاصی؛ جرایم علیه اشخاص، تهران: نشر میزان، هفتم، بهار ۱۳۸۴، شابک ۹۶۴−۵۹۹۷−۰۱−۱
- هوشنگ شامبیاتی، حقوق کیفری اختصاصی، تهران: ویستار، دوم ۱۳۷۴، شابک ۹۶۴−۵۵۰۷−۰۱−۴