فلسفه برای کودکان
فلسفه برای کودکان و نوجوانان (فبک) یا فکرپروری برای کودکان و نوجوانان برنامه‌ای برای آموزش تفکر تأملی و فلسفی است که به پرورشِ قدرتِ استدلال، داوری و تمییز در کودکان و نوجوانان می‌پردازد و دستِ کم، سه گونه تفکر نقادانه، تفکر خلاقانه و تفکر مراقبتی را در ایشان پیشرفت می‌دهد. برنامهٔ آموزش فلسفه به کودکان، از جدیدترین رویکردهای آموزش مهارت‌های تفکر به‌ویژه تفکر نقادانه به کودکان است. این برنامه را در اوایل دههٔ ۷۰ میلادی، متیو لیپمن[1] طراحی کرد که به‌تدریج به شکوفایی و تکامل خود رسید. لیپمن برنامه آموزش فلسفه به کودکان را یکی از روش‌های افزایش انواع هوش و تفکر در کودکان می دانست.
[1]. Lipman
پیشینه
[ویرایش]
در اواخر سال‌های ۱۹۶۰، وقتی متیو لیپمن در دانشگاه کلمبیا واقع در نیویورک در رشتهٔ فلسفه مشغول تدریس بود، متوجه شد که دانشجویانش فاقد قدرت استدلال و قضاوت هستند. او به این نتیجه رسید که برای تقویت قدرت تفکر این دانشجویان دیگر بسیار دیر شده‌است و قدرت استدلال باید از همان کودکی تقویت شود. لیپمن را بنیان‌گذار فلسفه برای کودکان می‌دانند.[۱] لیپمن در سال ۱۹۷۲ به دانشگاه مونتکلر ایالت نیوجرسی نقل مکان کرد و در سال ۱۹۷۴ مؤسسه IAPC را با عنوان مؤسسه بسط و ترویج فلسفه برای کودکان تأسیس کرد.[۲]
در ایران
[ویرایش]پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
[ویرایش]یکی از گروه‌های پژوهشی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، گروه فلسفه برای کودکان و نوجوانان است.[۳] این گروه با مصوبه شورای گسترش آموزش عالی در تاریخ ۴ آبان ۱۳۸۶ شروع به فعالیت نمود و تا کنون در زمینه فلسفه برای کودکان فعالیت‌هایی شامل: مقاله، تألیف و ترجمه کتاب، برگزاری سمینار، همایش و نشست انجام داده‌است.
فصلنامه تفکر و کودک
[ویرایش]فصلنامهٔ علمی – تخصصیِ تفکر و کودک[۴][۵] از سویِ پژوهشگاهِ علومِ انسانی و مطالعاتِ فرهنگی منتشر می‌شود.
یارا: مرکز پیشبرد فلسفه برای کودکان و جوانان
مرکزی زیرمجموعه موسسه رویش دیگر [۶]که در قالب قراردادی با موسسه IAPC کار ترجمه کتاب‌های داستان و راهنمای متیو لیپمن را برعهده دارد.[۷] اولین کتاب داستان و راهنمای آن با نام «کشف هری استاتلمایر» در سال ۱۴۰۱ توسط این مرکز ترجمه و ویرایش شد و با همکاری نشر کرگدن منتشر شده است.[۸]
انتشارت آموزشی شهرتاش
[ویرایش]نشر شهرتاش یکی از ناشرانی است که به طور خاص به ترجمه و چاپ کتاب‌های حوزه فلسفه برای کودکان می‌پردازد. مدیریت آن خانم فرزانه شهرتاش است.
پژوهشگران
[ویرایش]از جمله پژوهشگران ایرانی این رشته می‌توان به فرزانه شهرتاش[۹]، یحیی قائدی،[۱۰]جعفر چاوشی، روح‌الله کریمی، سعید ناجی، مسعود صفایی مقدم، مهرنوش هدایتی، محمدرضا واعظ شهرستانی[۲] حسین شیخ‌رضایی، علی‌اصغر مصلح و کاوه رستمی اشاره کرد.[۱۱][۱۲][۱۳]
کتاب برای معلمان و مربیان
در ایران کتاب‌هایی برای معلمان و مربیان به صورت تالیف و ترجمه در این زمینه منتشر شده است از قبیل:
- دورۀ دو جلدی کشف هری استاتلمایر، نویسنده: متیو لیپمن، ترجمه: بهروز شجاعیان، ویراستار: محمدرضا واعظ، انتشارات کرگدن،[۱۴]
- تفکر در تعلیم و تربیت (ویراست دوم)، نویسنده متیو لیپمن. ترجمه فرزانه شهرتاش، مژگان رشتچی، مارینا فرهودی‌زاده ناشر: شهرتاش
- با هم فکر کردن: کندوکاوهای فلسفی برای کلاس، نویسنده فیلیپ کم: ترجمه مژگان رشتچی، فرزانه شهرتاش. ناشر: شهرتاش
- فلسفه در زندگی: جستارهایی در تفکر انتقادی، فلسفه برای کودکان و فلسفه، نویسنده: محمدرضا واعظ شهرستانی، انتشارات نگاه معاصر، چاپ دوم ۱۴۰۲[۱۵]
- فلسفه برای کودکان: کتاب راهنمای کارورزان. ویراستار: مون گریگوری؛ ترجمه: غلامحسین شاهینی، حدیث جهانیان. ناشر: شهرتاش
- گفتگو با کودکان، نویسنده: گرت بی متیوز، ترجمه: غلامحسین شاهینی، بهاره نظری مزیدی. ناشر: شهرتاش
- ایده‌های بزرگ برای بچه‌های کوچک: آموزش فلسفه از دریچه‌ی ادبیات کودکان، نویسنده: توماس ای. وارتنبرگ؛ مترجم: نسرین ابراهیمی‌لویه. ناشر: شهرتاش
- فلسفه‌ورزی با کتاب‌های تصویری، نویسنده: فیلیپ کم و دیگران؛ مترجم: فرزانه شهرتاش. ناشر: شهرتاش
- دگرگونه اندیشی. نویسنده: کاترین مک‌کول، مترجم: ناهید حجازی. ناشر: کارنامه
- کندوکاو فلسفی: ترکیب ابزارهای فلسفی با یاددهی-یادگیری کندوکاو محور. نویسنده: فیلیپ کم، مترجم: علی قاسمی. ناشر: شهرتاش
کتاب برای والدین
[ویرایش]در ایران کتاب‌هایی برای والدین به صورت تالیف و ترجمه در این زمینه منتشر شده است از قبیل:
- کودک فلسفی: پرورش توان فکری و فلسفی کودکان نویسنده: جانا مورلون، مترجم: مرتضی براتی، ناشر: ليگا
- کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان جلد اول و دوم نویسنده: سعید ناجی، انتشارات: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
- فلسفه و کودک، نویسنده: گرت بی متیوز، ترجمه: غلامحسین شاهینی، احسان عبدالهی، ناشر: شهرتاش
پرورشِ خلاقیت در کودکان
[ویرایش]خلاقیت به عنوان یک استعداد بالقوه نیازمند توجه و پرورش است، زیرا این توانایی نیز مانند همهٔ تواناییهای انسان، جز در سایه بارورسازی به فعلیت نخواهد رسید. از اینرو، پرورش آن می‌بایست از سنین کودکی آغاز گردد و زمینه‌سازی جهت رشد آن برعهده خانواده، مهدکودک و مدارس می‌باشد.[۱۶]
پانویس
[ویرایش]- ↑ «فلسفه برای کودکان و نوجوانان چیست؟». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۴.
- ↑ IAPC
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «فصلنامه علمی – تخصصی تفکر و کودک». پژوهشگاهِ علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ «تارنمای پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۱۵.
- ↑ موسسه رویش دیگر
- ↑ چرایی تأسیس مرکز ایرانی توسعه و پیشبرد فلسفه برای کودکان و جوانان (IAPCY)
- ↑ نشر کرگدن
- ↑ «Farzaneh Shahrtash | Gyeongsang National University, South Korea - Academia.edu». gsnu.academia.edu. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۵.
- ↑ «یحیی قائدی - صفحه شخصی - دانشکده روانشناسی وعلوم تربیتی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ اوت ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۱۸.
- ↑ «عینک روشنفکری را نمی‌توان در دانشگاه به چشم زد». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ سپتامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۶ اوت ۲۰۱۱.
- ↑ «فلسفه برای کودکان(فبک)». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۲۳.
- ↑ «چگونه "نه" گفتن را به فرزندانمان بیاموزیم/ تفکر منطقی را نهادینه کنیم». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ آوریل ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۴ آوریل ۲۰۲۳.
- ↑ [۱]
- ↑ کتاب فلسفه در زندگی
- ↑ «چهارچوبی برای تسهیل گفت‌وگوی کلاسی». مگ ایران.