پرش به محتوا

فلاسک

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از فلاكس)
با فلاکس اشتباه نشود.

فلاسک (به انگلیسی: Vacuum flask) یا دمابان[۱] یک ظرف است که مایعات یا گازها را گرم یا سرد نگه می‌دارد.

پیشینه

[ویرایش]

نخستین فلاسک خلاء توسط سر جیمز دیوئر فیزیکدان و شیمیدان اسکاتلندی در سال ۱۸۹۲ ساخته شد. نخستین تولید تجاری آن در سال ۱۹۰۴ توسط شرکت آلمانی ترموس GmbH انجام شد. این ظرف ترموس یا فلاسک دوئر هم نامیده می‌شود.

ساختار

[ویرایش]
تصویری از ساختار یک فلاسک.

یک فلاسک خلاء کاربردی، یک بطری شیشه‌ای، فلزی یا پلاستیکی با دیواره‌های میان‌تهی است که فضای باریک میان دیواره‌های درونی و بیرونی از هوا خالی شده‌است. همچنین می‌توان آن‌ها را دو بطری با دیواره‌های نازک درنظر گرفت که یکی درون دیگری جا می‌گیرد و در سر فلاسک به هم محکم شده‌اند.[۲]

استفاده از خلاء مانع از انتقال گرما از طریق رسانایی یا همرفت می‌شود. گرمادهی تابشی را نیز می‌توان با بهره از روکش‌های بازتابنده (مانند نقره‌پوش کردن) در رویه‌ها به حداقل رساند.[۳]

محتویات فلاسک با دیوارهٔ درونی به تعادل گرمایی می‌رسند؛ دیواره که نازک است و ظرفیت گرمایی پایینی دارد، گرمای زیادی را با محتویات مبادله نخواهد کرد، هرچند بر دمای محتویات کمی اثر می‌گذارد. در دمایی که فلاسک‌های خلاء استفاده می‌شوند (معمولاً پایین‌تر از دمای جوش آب) و با کاربرد پوشش‌های بازتابنده، انتقال فروسرخ (تابشی) کمی انجام می‌شود.[۴][۵]

همچنین فلاسک باید دهانه‌ای برای افزودن و ریختن محتویات داشته باشد.[۶]

کارکرد

[ویرایش]

با توجه به قوانین ترمودینامیک، اشیای گرم با انتقال گرمای خود به محیط اطرافشان، سرد و اشیای سرد با گرفتن گرما از محیط پیرامون خود گرم می‌شوند. اساس کار فلاسک، جلوگیری از جریان یافتن گرما از خارج به درون ظرف یا از درون ظرف به خارج از آن است.[۷][۸][۹] حال آن که گرما به سه روش از جایی به جای دیگر جریان می‌یابد. این سه روش عبارتند از:

از آنجا که فلاسک دیواره‌ای از جنس شیشه دارد و شیشه ماده‌ای عایق است، گرما از راه رسانایی جریان پیدا نمی‌کند. همچنین وجود خلاء در فاصله بین دو جداره، از جریان یافتن گرما به صورت همرفت جلوگیری می‌کند.[۱۰][۱۱] همچنین پوشش نقره‌ای داخل ظرف از جریان انتقال به صورت تابش جلوگیری می‌کند. در نتیجه این ظرف می‌تواند مواد گرم و سرد را برای زمانی طولانی بدون آن که دمای آنها تغییری کند، در خود نگه دارد. آن چیزی که این ویژگی فلاسک را در پی دارد، نخست جلوگیری خلاء از جریان گرما از راه همرفت و سپس هدر نرفتن گرما به دلیل سطح بازتابندهٔ دیواره است.[۱۲][۱۳]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ واژهٔ مصوب فرهنگستان زبان و ادب پارسی، دفتر نخست تا چهارم.
  2. ↑ "History of Cryogenics: A Cryo Central resource from the CSA". Cryogenicsociety.org. 2008-04-18. Archived from the original on 2018-03-27. Retrieved 2012-11-29.
  3. ↑ Soulen, Robert (March 1996). "James Dewar, His Flask and Other Achievements". Physics Today. 49 (3): 32–37. Bibcode:1996PhT....49c..32S. doi:10.1063/1.881490.
  4. ↑ "Our History". Thermos. 2011. Archived from the original on 28 May 2013. Retrieved 31 March 2013.
  5. ↑ "James Dewar, the man who invented the thermos flask". BBC History. 2 April 2013. Archived from the original on 4 May 2014.
  6. ↑ Frank A. J. L. James. "Dewar, James - BRITISH CHEMIST AND PHYSICIST". Advameg, Inc. Retrieved 30 December 2010.
  7. ↑ "US Registration Number: 67002". Trademark Search, United States Patent and Trademark Office (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-24. "Thermos" LIVE For:DOUBLE-WALLED GLASS VESSELS WITH VACUUM BETWEEN THE WALLS
  8. ↑ "US Registration Number: 176064". Trademark Search, United States Patent and Trademark Office (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-24. "THERMOS" LIVE For:Temperature-Retaining Vessels
  9. ↑ "US Registration Number: 229816". Trademark Search, United States Patent and Trademark Office (به انگلیسی). Retrieved 2023-04-24. "THERMOS" LIVE For:BOTTLES, JARS, DECANTERS, CARAFES, [HIP FLASKS,] COFFEEPOTS, TEAPOTS, JUGS, LUNCH KITS, LUNCH BOXES, CARRYING CASES FOR BOTTLES [, AND DOUBLE-WALLED VACUUM FILLERS OF GLASS USED IN BOTTLES, JARS, CARAFES, JUGS, DECANTERS, COFFEEPOTS, AND TEA-POTS]
  10. ↑ Stinson, Liz (18 June 2013). "This Revolutionary Cooler Could Save Millions of Lives". WIRED.
  11. ↑ "Gates-backed device extends cold chain to rural areas". FierceVaccines.
  12. ↑ Murhekar MV, Dutta S, Kapoor AN, Bitragunta S, Dodum R, Ghosh P, Swamy KK, Mukhopadhyay K, Ningombam S, Parmar K, Ravishankar D, Singh B, Singh V, Sisodiya R, Subramanian R, Takum T (2013). "Frequent exposure to suboptimal temperatures in vaccine cold-chain system in India: results of temperature monitoring in 10 states". Bulletin of the World Health Organization. 91 (12): 906–13. doi:10.2471/BLT.13.119974. PMC 3845272. PMID 24347729.
  13. ↑ Samant Y, Lanjewar H, Parker D, Block L, Tomar GS, Stein B (2007). "Evaluation of the Cold-Chain for Oral Polio Vaccine in a Rural District of India". Public Health Reports. 122 (1): 112–21. doi:10.1177/003335490712200116. PMC 1802111. PMID 17236617.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فلاسک&oldid=39583043»