عبدالکریم پادشاه خوارزمی

دیوان جامی به خط عبدالکریم

عبدالکریم بن عبدالرحمن خوارزمی معروف به پادشاه و عبدالکریم پادشاه از خوشنویسان و نستعلیقنویسان برجسته سده نهم هجری است.

وی فرزند عبدالرحمن خوارزمی و برادر عبدالرحیم انیسی و از خوشنویسان دربار سلطان یعقوب آق قوینلو بود و «یعقوبی» هم رقم می‌کرد. عبدالکریم به‌شیوهٔ پدر و برادر خود که به‌شیوهٔ انیسی شهرت دارد، می‌نوشت و بسیار نزدیک به برادرش می‌نوشت که بدون رقم تشخیص خط این دو مشکل است. او جز نستعلیق، همهٔ اقلام را استادانه می‌نوشت؛ و نستعلیق را از خطوط دیگر فروتر می‌نوشته است.

او در اواخر عمر به پریشانی حواس مبتلا شد و در قطعات خود «کتبه خدا» یا «کتبه زرّافه» و «کتبه پادشاه»، رقم می‌کرد و به همین مناسبت معروف به عبدالکریم پادشاه بود.

درگذشت او را هدایت‌الله سپهر ۹۸۲ ق و مؤلف «هنر عهد تیموریان» ۹۹۶ ق آورده‌اند.

آثار

آثار وی بیشتر در کتابخانه‌های استانبول موجود است و از آن‌ها به این نمونه‌ها می‌توان اشاره کرد:

• یک نسخه» حال‌نامهٔ عارفی و روشنائی‌نامه، به قلم کتابت جلی متوسط، با رقم: «تمت‌الکتاب… عبدالکریم‌بن عبدالرحمن‌الخوارزمی… سنهٔ ثلاث و ثمانین و ثمان مائة الهجره»
• یک صفحه از مرقع شاه طهماسب، به قلم نستعلیق چهار دانگ جلی خوش و نسخ کتابت عالی، با رقم: «کتبه عبدالکریم‌الخوارزمی»
• و چندین قطعهٔ مختلف که در کتاب «احوال و آثار خوشنویسان» ذکر شده است.

منابع

• بیانی، مهدی. احوال و آثار خوشنویسان. انتشارات علمی. چاپ دوم. تهران ۱۳۶۳ش ص ۴۰۹–۴۱۱
• فضایلی، حبیب‌الله. اطلس خط. انتشارات مشعل اصفهان. چاپ دوم، اصفهان۱۳۶۲ش ص ۴۶۰–۴۶۱