صنایع ایجادشده در دوران محمدرضاشاه پهلوی

اجرای برنامه دوم توسعه ایران (۱۳۳۵ تا ۱۳۴۱) به همراه سیاست انبساطی مالی و اعتباری، باعث رشد سریع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی شد؛ به‌طوری که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این برهه با رشد میانگین سالانه ۳۹٫۳ درصد، سرمایه‌گذاری بخش دولتی را پشت سر گذاشت. بیشترین جهش اقتصادی و صنعتی ایران در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی رخ داد. در حالی که درآمد سرانه ایران در آغاز دهه ۴۰، حدود ۱۰۰ دلار بود، این رقم در سال ۱۳۵۶ به ۲۰۶۹ دلار (معادل ۱۰۷۴۷ بر اساس تطبیق ارزش دلار در سال ۲۰۲۴) رسید و پیش‌بینی شده بود درآمد سرانه ایران در سال ۲۰۰۰ میلادی به ۶۰۲۵ دلار (معادل ۳۱۲۹۶ دلار بر اساس تطبیق ارزش دلار در سال ۲۰۲۴) برسد. بین سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۶ خورشیدی، میانگین رشد اقتصادی ایران ۱۰٫۵ درصد بود. رشد سالانه بخش غیرنفتی کشور در همین دوره ۱۱٫۵ درصد بود که نشان می‌دهد کشور از درآمد نفتی برای توسعه حوزه‌های غیرنفتی استفاده می‌کرده است. همزمان، تعداد دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور نیز از ۱۰ دانشگاه و مرکز به ۱۸۴ دانشگاه و مرکز رسیده بود و افزون بر این، بیش از ۴۰٫۰۰۰ دانشجو نیز در خارج از کشور، عمدتا در اروپا و آمریکا مشغول به تحصیل بودند. این جمعیت جوان و تحصیل‌کرده در فضای رشد و ثبات اقتصادی کشور، زمینه را برای توسعه سریع صنعتی فراهم می‌کرد. مواردی که در این مقاله به آنها اشاره می‌شود، تنها تعدادی از صنایع و شرکت‌های بزرگ تولیدی است که بین سال‌های ۱۳۲۱ تا ۱۳۵۷ تأسیس شد.

صنایع مادر

شرکت ذوب‌آهن اصفهان

دولت ایران، قبل از جنگ بین الملل دوم با آلمان‌ها قرار گذاشت که یک کارخانه ۱۵ هزار تنی ذوب‌آهن در ایران بسازند. آلمان‌ها مقداری ساختمان در کرج احداث کردند ولی جنگ بین الملل دوم شد و انگلیس‌ها ماشین آلات و وسایل کارخانه ذوب‌آهن را در راه ( دریای مدیترانه) مصادره کردند و به مصر بردند و نگذاشتند آن کارخانه ساخته شود.در اوایل دهه ۴۰ ش ۱۹۶۰ م با شرکت کروپ آلمان مذاکراتی شده بود و قرار بود برای امضای قرارداد ذوب آهن به تهران بیایند. ولی روز موعد از هتل به فرودگاه برمیگردند که بعدها معلوم میشود امریکا از آلمان خواسته است چنین صنعتی به ایران داده نشود. شاه با شوروی وارد مذاکره میشود و قراردادی بسته میشود که بر مبنای آن شورویها ذوب آهن اصفهان و ماشین سازی اراک را برای ایران بسازند و نیز یک خط لوله گاز تاسیس کنند که در ازای همه این تاسیسات بحای پرداخت پول از ایران گاز دریافت کنند که در آن زمان مصرفی در ایران نداشت و عمدتا بر سر چاههای خوزستان سوزانده میشد و باعث آلودگی هوا بود.

شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان که تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷ کارخانهٔ ذوب‌آهن آریامهر نام داشت، نخستین و بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ فولاد ساختمانی و ریل در ایران است. همچنین ذوب‌آهن اصفهان، بزرگ‌ترین شرکت فولاد در ایران از لحاظ تنوع محصولات است که با ظرفیت ۳٫۶ میلیون تن محصول پایانی، انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی را تولید می‌کند. در سال ۱۳۴۴ بنابر موافقت‌نامه‌ای که میان ایران و شوروی بسته شد، روس‌ها متعهد شدند درازای صادرات گاز ایران به شوروی، ماشین‌سازی اراک و ذوب‌آهن اصفهان را احداث کنند. این کارخانه در زمینی به مساحت ۲۰۰ کیلومتر مربع در جنوب‌غربی استان اصفهان و در شمال شهرستان لنجان قرار گرفته است.

در نتیجه در سال ۲۰۲۳ میلادی تنها ۴۷ کشور تولید کننده فولاد در بین ۲۰۰ کشور هستند و ایران رتبه دهم را در این میان دارد.

شرکت مس سرچشمه

شرکت ملی صنایع مس ایران در سال ۱۳۵۱ تحت عنوان شرکت سهامی معادن مس سرچشمه در شهر رفسنجان، تأسیس شد و در سال ۱۳۵۵ به شکل کنونی تغییرنام داد. اکنون اکثریت سهام این شرکت متعلق به سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (۱۲٪)، شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین (۵٪) و سهام عدالت می‌باشد.

شرکت ملی صنایع مس ایران در سال مالی ۱۳۹۹ حدود ۲۷هزارمیلیارد تومان سود خالص کسب نمود و به یکی از سودآورترین شرکت‌های ایران بدل گشت.

این شرکت همراه مس، ۷۰۰ تن کنسانتره طلا و نقره در سال تولید می‌کند که به‌صورت خام فروخته می‌شود و هیچگاه مدیران این شرکت در اندیشه احداث کارخانه استحصال و تولید شمش خالص طلا نبوده‌اند.

در سال ۲۰۲۰ میلادی از میان ۲۰۰ کشور جهان تنها ۳۴ کشور تولید کننده مس هستند و ایران در این میان رتبه ۲۱ را دارد.

شرکت آلومینیوم ایران

موضوع بنیان‌گذاری کارخانهٔ ایرالکو در سال ۱۳۴۶ ه‍.ش به تصویب هیئت دولت رسید و اقدامات مربوط به نصب تأسیسات و ساختمان از سال ۱۳۴۸ با همکاری شرکت رینولدز آمریکا آغاز گردید و در سال ۱۳۵۱ با دو خط تولید و ظرفیت ۴۵٬۰۰۰ تن در سال، مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

در سال ۲۰۲۰ میلادی مطابق آمار از بین ۲۰۰ کشور دنیا فقط ۳۱ کشور تولید کننده آلومینیوم هستند که ایران رتبه ۲۱ را دارا میباشد.

گروه نورد آلومینیوم

گروه کارخانه‌های تولیدی نورد آلومینیوم (سهامی عام) در سال ۱۳۵۱ در اراک و توسط بخش خصوصی تأسیس شد. این شرکت با برخورداری از تجهیزات منحصربه‌فرد تولیدی و آزمایشگاهی و تجهیزات مدرن متالورژی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انواع محصولات آلومینیومی در منطقه محسوب شده و تنها تولیدکننده انواع پلیت، ورق و کویل آلومینیومی به روش نورد گرم در تنوع آلیاژ و ضخامت در کشور ایران می‌باشد.

این شرکت دارای سابقهٔ طولانی در صادرات محصولات آلومینیومی به کانادا، آلمان، انگلستان، ژاپن، کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی است.

پتروشیمی آبادان

ببینید: پتروشیمی آبادان

پس از تأسیس پالایشگاه آبادان به عنوان نخستین پالایشگاه ایران و با توجه به وجود گاز فراوان همراه با نفت استخراجی و همچنین کشف میادین گازی در سال‌های پسین کشور نیاز به محصولات پتروشیمی را احساس کرد و در سال ۱۳۴۲ انستیتو نفت فرانسه از طریق سازمان برنامه و بودجه مأمور شد تا مکان‌یابی ایجاد صنایع پتروشیمی در ایران را بررسی کند؛ و با توجه به نزدیکی آبادان به میادین نفتی و همچنین وجود خط لوله‌های نفت از قبل احداث شده برای پالایشگاه آبادان و دسترسی به منابع آب شیرین دائمی به دلیل مجاورت آبادان با رودخانه اروند رود این مطالعات منجر انتخاب شهر آبادان و به تأسیس شرکت سهامی پتروشیمی آبادان با مشارکت ۷۴٪ سهم شرکت ملی پتروشیمی و ۲۶٪ سهم شرکت ب اف گودریج آمریکا گردید. در سال ۱۳۴۶ به دلیل اینکه درون کشور هیچ‌گونه تجربه ساخت مجمتع‌های پتروشیمی وجود نداشت عملیات ساختمانی مجتمع توسط شرکت لاماس آمریکا آغاز و تنها پس از دو سال در سال ۱۳۴۸ رسماً به بهره‌برداری رسید.

ظرفیت اولیه پتروشیمی آبادان ۵۴ هزارتن در سال بود که شامل تولید سالانه ۲۰۰۰۰ تن پی‌وی‌سی، ۱۰۰۰۰ تن دودسیل بنزن و ۲۴۰۰۰ تن سود سوزآور بوده است. در سال ۱۳۵۴ طرح گسترش به منظور افزایش تولید پی‌وی‌سی به۶۰۰۰۰ تن در سال به اجرا درآمد.

پتروشیمی بندرامام

ببینید: پتروشیمی بندرامام

این شرکت در سال ۱۳۵۲ از مشارکت شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران و شرکت میتسویی، با عنوان شرکت پتروشیمی ایران و ژاپن شکل گرفت، ولی در سال ۱۳۶۵ در پی کناره‌گیری شرکت میتسویی از پروژه ساخت مجتمع، کلیه سهام آن توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران خریداری و نام آن به شرکت پتروشیمی بندرامام تغییر پیدا کرد. شرکت پتروشیمی بندرامام در سال ۱۳۸۹ توسط شرکت صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس خریداری شد. دفتر مرکزی و کارخانجات این شرکت در نزدیکی شهر ماهشهر از توابع استان خوزستان مستقر است.

پتروشیمی رازی

در سال ۱۳۴۹ به بهره‌برداری رسید و انواع کودهای شیمیایی و آمونیاک تولید می‌کند.

پتروشیمی شیراز

شرکت پتروشیمی شیراز بعنوان اولین واحد تولیدی صنایع پتروشیمی ایران در سال ۱۳۴۲ به منظور تولید کودهای شیمیایی ازته آغاز به فعالیت نمود.

این شرکت در ۴۵ کیلومتری شهر شیراز، در مجاورت رودخانه کر و درنزدیکی مرودشت واقع گردیده است. وسعت شرکت ۳۰۰ هکتار است که از این مقدار ۷۲ هکتار آن را محوطه صنعتی تشکیل می‌دهد. ارتفاع شرکت از سطح دریا حدود ۱۶۰۰ متر می‌باشد. شروع به کار شرکت با بهره‌برداری از ۴ واحد تولید آمونیاک، اوره، اسید نیتریک و نیترات آمونیوم و نیز واحد تأمین سرویسهای جانبی (آب، برق، بخار و هوای فشرده) توأم بوده و پس از آن با توجه به نیاز کشور، طرحهای توسعه متعددی به مرحله اجرا درآمده است. اولین طرح توسعه شرکت با بهره‌برداری از واحد سودااش در سال ۱۳۵۲ به مرحله اجرا درآمد و سپس در سال ۱۳۵۵ با احداث واحدهای STPP و DAP روند توسعه ادامه یافت. نقل از سایت شرکت.

کابل سازی بایکا کرج

این کارخانه زیر نظر مستقیم مهندسان آلمانی و تکنسینهای ایرانی اداره می‌شد و به شرکتی ایرانی آلمانی متعلق بود و با همکاری شرکت بایکا آلمان، مقدمات راه اندازی آن فراهم شده بود.

شرکت لوله‌سازی اهواز

شرکت لوله‌سازی اهواز در اوایل سال ۱۳۴۶ توسط شرکت ملی نفت ایران تأسیس شد و در مهرماه همان سال فعالیت خود را آغاز نمود. در سال ۱۳۷۹ در راستای طرح خصوصی‌سازی، این شرکت به بخش خصوصی واگذار گردید.

صنابع دریایی ایران صدرا

شرکت صنعتی دریایی ایران: در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی طی قرار دادی بین سازمان گسترش صنایع ایران و یک شرکت آمریکایی، شرکت صنعتی دریایی ایران و آمریکا Iran America Marine Industry نام مخفف (IAMI) در بوشهر افتتاح گردید. در آن زمان زمینه کاری شرکت مذکور ساخت و تعمیر کشتی بود. پس از انقلاب و کنار گذاشته شدن شریک آمریکایی، نام شرکت به صنایع دریایی ایران صدرا تغییر یافت.

ایزوایکو

مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران یا به اختصار ایزوایکو، یک شرکت کشتی‌سازی ایرانی است که در سال ۱۳۵۲ خورشیدی در ۳۷ کیلومتری غرب بندرعباس ایجاد شد و به طراحی، ساخت و تعمیر کشتی‌های مختلف و انواع سازه‌های دریایی و فراساحلی فعال است. ایزوایکو با وسعت ۱۱۰۰ هکتار بزرگ‌ترین زیرساخت دریایی ایران است. از سال ۱۳۹۶ با راه‌اندازی حوض‌های خشک (درای داک)، ایزوایکو به بالاترین ظرفیت ساخت و تعمیرات شناورها دست‌یافت. ایزوایکو زیرمجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران می‌باشد

صنعت حمل و نقل

شرکت متروی تهران

نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیان‌گذاری متروی تهران به سال ۱۳۵۰ در دوران شهرداری غلامرضا نیک‌پی بازمی‌گردد. در مهر سال ۱۳۵۳ مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک، مترو تهران توسط شرکت‌های مشاور خارجی از جمله سوفرتو منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با ۷ خط) شد. شرکت‌های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی ساخت خط ۱ مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند.

شرکت کشتیرانی ملی آریا

شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت ترابری دریایی و کشتیرانی ایرانی است، که هم‌اکنون با در اختیار داشتن ناوگانی از ۱۷۰ فروند کشتی، به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت خدمات کشتیرانی خاورمیانه محسوب می‌شود. شمار کارکنان این شرکت در سال ۲۰۱۲ بالغ بر ۷٬۰۰۰ نفر اعلام شد. فعالیت کشتیرانی آریا در سال ۱۳۴۷ با دو فروند کشتی کوچک، با ظرفیت‌های هزار و یک هزار و ۵۵۰ تن، در حوزه خلیج فارس و ۴ فروند کشتی اقیانوس پیما با نام‌های آریاسپ، آریافر، آریاناز و آریاگام با ظرفیت ۶۱ هزار و ۲۵۲ تن در مسیر خلیج فارس – اروپا، خلیج فارس – آسیا و خلیج فارس - آمریکا و بالعکس شروع شد. تا پایان سال ۱۳۵۶ شمار کشتی‌های ناوگان آریا به ۴۲ فروند و به ظرفیت کل ۵۲۵ هزار تن افزایش یافت. با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران در ۱۵ دی ماه ۱۳۵۸، شرکت کشتیرانی آریا، به شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، تغییر نام یافت و به‌عنوان یکی از شرکت‌های وابسته به وزارت بازرگانی به فعالیت تجاری خود ادامه داد. در آغاز جنگ ایران و عراق در حدود ۱۶ فروند از ناوگان این شرکت از قبیل آریابوم، آریاجهان، آریاشاد و آریاامید مورد اصابت قرار گرفت و خسارات عمده‌ای به ناوگان عملیاتی این شرکت، وارد شد. با ظرفیت بالغ بر ۳٫۳ میلیون DWT است، که با بهره‌گیری از ۶ هزار نفر کادر دریایی و هزار نفر پرسنل بخش خشکی موجبات حمل بیش از ۲۲ میلیون تن کالا در سال را فراهم کرده است. با احتساب ناوگان‌های شرکت‌های تابعه و زیرمجموعه شرکت کشتیرانی ایران، در سال ۱۳۹۲ دارای ۱۷۰ کشتی در کلاس‌های مختلف می‌باشد. سازمان بازنشستگی کشوری و سازمان تأمین اجتماعی از جمله سهامداران اصلی شرکت کشتیرانی ایران هستند.

شرکت ملی نفتکش ایران

شرکت ملی نفتکش ایران شرکت انتقال نفت ایرانی است، که از شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت ایران می‌باشد. این شرکت در سال ۱۳۳۴ تأسیس شد و در سال ۱۳۴۹ کلیه سهام آن به شرکت ملی نفت ایران واگذار گردید. شرکت ملی نفت‌کش با در اختیار داشتن ۴۲ اَبَرنفت‌کش، بزرگ‌ترین شرکت نفت‌کش در جهان می‌باشد. این شرکت نفت خام ایران را به بازارهای صادراتی انتقال می‌دهد،

ایران ایر

در روز ۵ اسفند سال ۱۳۴۰، دو شرکت ایرانیان ایرویز و پرشین ایرسرویس در یکدیگر ادغام شدند و شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما)، با نام بین‌المللی ایران ایر (IRAN AIR) تأسیس گردید. این شرکت، ملی اعلام شد و تمام امکانات و پرسنل دو شرکت مذکور را در اختیار گرفت و از فروردین ماه سال ۱۳۴۱ فعالیت‌های خود را آغاز کرد.

ایران ایرتور

هواپیمایی ایران ایرتور (به انگلیسی: Iran Airtour Airlines) یک شرکت هواپیمایی خصوصی ایرانی است که در سال ۱۳۵۱ توسط ایران ایر راه‌اندازی شد. خطوط هوایی آن میان تهران و دیگر شهرهای ایران و همچنین کشور ترکیه برجا است. این شرکت عضو یاتا بوده که دارای گواهینامه آیوسا می‌باشد

ماشین‌سازی

شرکت ایدم

شرکت ایران ناسیونال در سال ۱۳۴۸، کارخانه تولید موتور دیزل اتوبوس و کامیون خود را در تبریز با عنوان شرکت تولید موتورهای دیزل ایران (I.D.E.M) و با سرمایه‌گذاری مستقیم دایملربنز که بازسهامدار خود این شر ایران بود.. آلمان و همچنین در همین سال کارخانه تولید گیربکس کامیون و اتوبوس خود را با نام شرکت چرخشگر در همین منطقه، با سرمایه‌گذاری مستقیم ZF آلمان، بنیان‌گذاری نمود.

شرکت تراکتورسازی تبریز

شرکت تراکتورسازی ایران در سال ۱۳۴۷ به صورت شرکت سهامی خاص تأسیس شد و طی شمارهٔ ۵۴۰/۳۲۴ مورخ ۱۳۴۷/۰۲/۲۶ در ادارهٔ ثبت شرکت‌ها در تبریز به ثبت رسید؛ و در سه‌ماههٔ پایان سال ۱۳۴۸ کار ساخت تراکتور با مونتاژ تراکتورهای یونیورسال رومانی با قدرت ۶۵ اسب بخار شروع و به بهره‌برداری کامل رسید. در سال ۱۳۵۴ نخستین تراکتورهای MF (مسی فرگوسن) در چهار گونه به بازار عرضه شد. شرکت‌های آهنگری، موتورسازان و ریخته‌گری در سال ۱۳۶۶ از این شرکت تفکیک شدند. در سال ۱۳۷۳ نیز کارگاه ابزارسازی این کارخانه مستقل شد.

شرکت هپکو

شرکت هپکو در سال ۱۳۵۱ در اراک با هدف تولید تجهیزات سنگین، توسط سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) (۶۰٫۷٪) و برادران رضایی (۳۹٫۳٪) تأسیس شد. در آن زمان، یکی از برادران رضایی ۱۱۴ هکتار زمین میان شرکت آلومینیوم ایران و ماشین‌سازی اراک خرید و ساخت بزرگ‌ترین کارخانه تولید ماشین‌آلات عمرانی و معدنی خاورمیانه را با نام هپکو آغاز کرد. رضایی موفق شد نخستین گروه از کارکنانش را برای آموزش تخصصی به آلمان و آمریکا بفرستد. از سال ۱۳۵۴ هپکو با همکاری شرکت‌های نویستار اینترنشنال آمریکا، پوکلِین فرانسه، صنایع‌سنگین ساکائی ژاپن، دایناپاک سوئد، و لوکومو فنلاند رسماً شروع به فعالیت نمود. رضایی در سخنرانی خود در مراسم افتتاح رسمی این کارخانه در سال ۵۵ از «کارخانجات هپکو» سخن گفت، زیرا او قصد داشت در آینده تولیدات این شرکت را به حوزه خودروهای سواری و باری نیز گسترش دهد. پس از انقلاب، در جریان مصادره اموال و دارایی‌ها، اموال خانواده رضایی که در آن زمان بالغ بر ۱۲۰ میلیون دلار برآورد می‌شد، همگی مصادره و هپکو به‌طور کامل در اختیار دولت قرار گرفت. از این رو خانواده رضایی نیز ناچار به ترک ایران شدند. قرارداد با کاترپیلار لغو شد. و با همکاری شرکت لیبهر آلمان طرح‌توسعهٔ هپکو با احداث سالنی به مساحت ۶۰۰۰۰ مترمربع برای ساخت استراکچر و شاسی ماشین‌آلات معدنی و عمرانی، با سرمایه‌گذاری ارزی ۱۰۰ میلیون مارک آلمان همراه با مجموعه‌ای از ماشین‌آلات و با ظرفیت تقریبی ۳۰۰۰ دستگاه در سال ۱۳۶۳ آغاز گردید. هپکو اولین و بزرگ‌ترین سازندهٔ تجهیزات سنگین در ایران و خاورمیانه می‌باشد. به‌علاوه این شرکت تولیدکنندهٔ انواع ماشین‌آلات کشاورزی نیز می‌باشد. همچنین هپکو توانسته سهم مناسبی در تولید انواع واگن‌ها، انواع کامیون‌ها، انواع جرثقیل‌ها، انواع لیفتراک‌ها، تجهیزات و ماشین‌آلات صنایع فولاد و صنایع مس، تجهیزات معادن، تجهیزات حفاری، تجهیزات نیروگاه‌ها، تجهیزات سدها، تجهیزات فناوری هسته‌ای، تجهیزات بنادر و تجهیزات صنایع نفت‌وگاز به‌دست‌آورد.

ماشین‌سازی تبریز

قرارداد ساخت، تکمیل و توسعه کارخانه ماشین‌سازی تبریز با هدف تولید انواع ماشین‌آلات صنعتی با پیشنهاد و پیگیری‌های وزیر نیروی دولت جمشید آموزگار (مهندس تقی توکلی) در سال ۱۳۴۶ بین ایران و چکسلواکی منعقد شد و این کارخانه از سال ۱۳۵۱ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در سال‌های بعد بخش‌هایی از شرکت ماشین‌سازی تبریز از مجموعه ماشین‌سازی منفک و به صورت مستقل به فعالیت خود ادامه دادند. این بخش‌ها شامل شرکت ریخته‌گری ماشین‌سازی تبریز و شرکت گسترش صنایع ریلی ایران می‌باشند.

لیفتراک‌سازی سهند

مجتمع لیفتراک سازی سهند اولین تولیدکننده در خاورمیانه در زمینه تولید لیفتراک، یدک‌کش و انواع ماشین آلات انبارداری و جا به جایی، فعالیت خود را به عنوان تنها تولیدکننده لیفتراک و یدک‌کش از سال ۱۳۵۵ آغاز نمود. این شرکت با دارا بودن پرسنل مجرب و کارآمد از بدو تأسیس، فعالیت‌های خود را با همکاری برترین برندهای اروپایی همچون CONVEYANCER , CLIMAX , ROBERYOWEN و PERKINS انگلستان و BALKANCAR بلغارستان و HURTH ایتالیا شروع کرد.

کمباین‌سازی ایران

کمباین‌سازی ایران (ایران جان‌دیر سابق) شرکت ایرانی تولیدکننده ماشین‌آلات کشاورزی است، که در سال ۱۳۴۸ با همکاری شرکت جان‌دیر ایالات متحده آمریکا، در اراک تأسیس شد. این شرکت، اولین و بزرگ‌ترین کارخانه تولیدکننده انواع کمباین در ایران و خاورمیانه است.

کنتورسازی ایران

شرکت کنتورسازی ایران (سهامی عام) اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادر کننده کنتورهای هوشمند برق در خاورمیانه با پشتوانه بیش از نیم قرن تجربه و افتخار در تولید انواع کنتورهای برق، یکی از پیشتازان صنعت برق در سطح کشور، خاورمیانه و آسیای میانه می‌باشد. این شرکت در سال ۱۳۴۷ توسط وزارت نیرو و با مشارکت شرکت آ.ا. گ اینترنشنال در اولین شهر صنعتی کشور (شهر صنعتی البرز) در زمینی به وسعت ۴۰٫۰۰۰ متر مربع با بیش از ۳۰٫۰۰۰ متر مربع بنا (ساختمانها و سالنهای تولیدی و مجموعه اداری) در استان قزوین تأسیس گردید و از آن زمان تا کنون تأمین کننده نیاز کشور به انواع کنتورهای برق بوده است.

بلبرینگ ایران

شرکت گسترش صنعت بلبرینگ ایران (IBC) در هشتم آبان ماه ۱۳۴۸ با مشارکت شرکت SKF سوئد، تأسیس شد. این کارخانه، بلبرینگ و رولر برینگ‌های مخروطی را براساس مشخصات ارائه شده توسط ISO (سازمان استاندارد جهانی) تولید می‌کند. شرکت با مساحت بیش از ۱۴ هکتار در شهر تبریز واقع شده و بالغ بر ۶/۳ میلیون عدد از بلبرینگ و رولر برینگ مخروطی و همچنین بالغ بر ۱۲ میلیون عدد انواع ساچمه و رولرهای مخروطی در سایزهای مختلف تولید می‌کند. این کارخانه با پیشرفته‌ترین تکنیک‌های تولید با بهترین مشخصات کیفی و نظام کنترل کیفی بسیار قوی و دقیق تجهیز شده است و تمام تولیدات آن و دقت چرخشی برینگ‌های IBC مطابق استانداردهای جهانی می‌باشد. (نقل از سایت شرکت)

شرکت موتوژن

شرکت موتوژن در سال ۱۳۵۲ با نام «گلد الکتریک ایران» به منظور تولید الکتروموتورهای کولری، تحت لیسانس شرکت وستینگهاوس آمریکا، با سرمایه‌گذاری مشترک بانک صنعت و معدن و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در منطقه صنعتی غرب تبریز تأسیس گردید. با خرید سهام این شرکت توسط سازمان گسترش و نوسازی ایران در سال ۱۳۵۴، نام مجموعه به شرکت موتوژن تغییر یافت. بدنبال پذیره نویسی عمومی این شرکت توسط سازمان بورس و اوراق بهادار کشور در سال ۱۳۶۹ این شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل گردید. شرکت موتوژن در حال حاضر در زمینی به وسعت ۴۷۰ هزار متر مربع واقع شده و فعالیت صنعتی تولیدی خود را در بیش از ۶۴ هزار متر مربع سالن سرپوشیده پیگیری می‌کند. این شرکت، سالانه بیش از ۳ میلیون دستگاه انواع الکتروموتورهای تکفاز و سه فاز در فریم‌های چدنی و آلومینیومی تولید می‌کند. (نقل از سایت شرکت)

ماشین‌سازی اراک

در سال ۱۳۴۴ بنابر موافقت‌نامه‌ای که میان ایران و شوروی بسته شد، روس‌ها متعهد شدند درازای صادرات گاز ایران به شوروی، ماشین‌سازی اراک و ذوب‌آهن اصفهان را احداث کنند. ماشین‌سازی اراک به منظور پشتیبانی از صنایع بنیادین و برآورده کردن نیازهای صنعتی کشور، در سال ۱۳۴۶ به مساحت ۱۳۴ هکتار توسط کارشناسان اتحاد جماهیر شوروی در اراک تأسیس و در سال ۱۳۵۰ به‌عنوان اولین صنعت سنگین ایران به‌بهره‌برداری رسید.

واگن پارس

شرکت واگن‌پارس اراک، اولین و بزرگ‌ترین سازنده لوکوموتیو و واگن در ایران و خاورمیانه است. این شرکت در سال ۱۳۵۳ تأسیس گردید و شروع به ساخت انواع قطار کرد و در سال ۱۳۶۴ با سرمایه‌گذاری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به یکی از زیرمجموعه‌های این سازمان پیوست. این شرکت همچنین اولین تولیدکننده مترو و تنها تولیدکننده قطار خودکشش (ترن‌ست) در خاورمیانه می‌باشد. شرکت واگن‌پارس به مساحت ۳۳ هکتار در اراک واقع شده است.

ایران تایر

شرکت تولیدی ایران تایر در سال ۱۳۴۳ تأسیس و از سال ۱۳۴۴ با نام شرکت جنرال تایر و رابر ایران به بهره‌برداری رسید. پس از انقلاب این شرکت تحویل بنیاد مستضعفان شد.

شرکت ایران تایر، تولیدکننده انواع لاستیک‌های سبک و سنگین در ایران می‌باشد. میزان تولید سالانه این شرکت حدود ۲۹ میلیون کیلو انواع تایر و تیوب است. عمده محصولات شرکت عبارتند از: تایر سواری، تایر وانت، ایرلودروگریدر، تایرباری، تایراتوبوس، تایررادیال و انواع تیوب همگی با نام تجاری ایران تایر عرضه می‌شوند.

تایر پیروزی

شرکت لاستیک پارس که با نام تجاری پیروزی تایر فعالیت می‌کند یک شرکت سهامی عام ایرانی سازنده تایرهای خودروهای سواری و سنگین است که در سال ۱۳۵۴ تأسیس شده است.

این شرکت که در شهرک صنعتی کاوه قرار دارد در ابتدا با مشارکت شرکت پیرلی ایتالیا و بانک توسعه صنعتی راه‌اندازی شده و هم‌اکنون به صورت سهامی عام فعالیت می‌کند.

صنایع پیشرفته

شرکت صنایع الکترونیک ایران

شرکت صنایع الکترونیک ایران در سال ۱۳۵۱–۱۹۷۲ با ایده دکتر ابوالفتح اردلان از مهندسین نیروی دریایی با تأیید شخص محمد رضا شاه و سرمایه‌گذاری اولیه دولت ایران ایجاد شد. این شرکت اولین مؤسسه ای بود که اقدام به استخدام متخصصین از همه ملیتها از بهترین دانشگاه‌های دنیا می‌کرد و حقوقهایی در حد شرکتهای معتبر دنیا به آنها پرداخت می‌کرد. با این روش شرکت نه تنها متخصصین ایرانی مقیم خارج بلکه متخصصین خارجی را نیز جذب می‌کرد و برای اولین بار بود که کشور ایران محل جذب متخصصین جهانی شده بود. هدف ایجاد یک شرکت در سطح بهترین شرکتهای دنیا بود که محصولاتی با طراحی بومی تولید کند و بتواند با شرکتهایی مثل هیوز -موتورولا -هیولت پاکارد و وستینگهاوس رقابت کند. برای همین از دانشگاه‌های معتبر دنیا بازدید می‌کرد و دانشجویان را به شرکت خود جذب می‌کرد و با حقوق‌های رقابتی به ایران میاورد. ترمینالهای هوشمندی که صاایران در دهه هفتاد میلادی تولید می‌کرد دارای پردازنده داخلی بودند و پس از چند سال در اوایل دهه ۱۹۸۰ همین نسل از ترمینالها تبدیل به اولین رایانه‌های شخصی شدند و روانه بازار گردیدند. در سال ۱۳۵۷ این شرکت ۳ هزار کارمند داشت که شامل ۸۵۶ نفر پرسنل بالای لیسانس و ۴۵۰ نفر تحصیلکرده خارج از کشور از ملیتهای گوناگون بود.

سازمان انرژی اتمی ایران

سازمان انرژی اتمی ایران، با تصویب قانون «سازمان انرژی اتمی» در ۱۶ تیر ۱۳۵۳ رسمیت یافت. دلیل تأسیس ان، استفاده از انرژی اتمی در صنایع، کشاورزی و خدمات و ایجاد نیروگاه‌های اتمی و کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن، تولید مواد اولیه مورد نیاز صنایع اتمی، ایجاد زیربنای علمی و فنی لازم برای اجرای طرح‌های مزبور و همچنین برقراری هماهنگی و نظارت بر کلیه امور مربوط به انرژی اتمی در کشور عنوان شد.

در ابتدا زیر نظر نخست‌وزیری فعالیت می‌کرد و رئیس آن اکبر اعتماد بود. در ۲۸ بهمن ۱۳۵۳ زیرمجموعهٔ وزارت نیرو شد. با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ جزء معاونت انرژی وزارت نیرو باقی ماند در ۱۹ اسفند ۱۳۶۰ دوباره مستقل شد و زیر نظر نخست‌وزیری قرار گرفت. در سال ۱۳۶۸، زیر نظر رئیس‌جمهور قرار گرفت و رئیس سازمان، سمت معاون رئیس‌جمهوری را پیدا کرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، این سازمان چشم‌انداز راه‌اندازی ۲۳۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای را در دستور کار داشت و بر این مبنا قراردادهای متعددی را برای احداث نیروگاه‌های هسته‌ای و دسترسی به سوخت هسته‌ای مورد نیاز منعقد نمود که پیگیری آنها سبب گسترش سریع سازمان گردید.

شرکت ایز ایران

ایزایران در سال ۱۳۵۱ همزمان با شرکت صا ایران تأسیس شد. حوزه فعالیت آن ساخت ترمینالهای کامپیوتر بود و در حال حاضر به ارائه خدمات آموزشی و نشر و تجارت الکترونیک می‌پردازد. این شرکت بعدها به انستیتو صاایران تغییر نام داد.

شرکت داده‌پردازی ایران

شرکت داده‌پردازی ایران در سال ۱۳۳۶ فعالیت خود را به عنوان شعبه‌ای از شرکت آمریکایی آی‌بی‌ام و تحت نام آی‌بی‌ام ایران، آغاز کرد و برای اولین پروژه، دستگاه‌های کارت خوان را برای پردازش و ذخیره اطلاعات نخستین سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران در سال ۱۳۳۵ به‌کار گرفت. پس از آن به دلیل فراگیر شدن کاربرد رایانه در محاسبات و ذخیره‌سازی اطلاعات، دامنه فعالیت‌های این شرکت توسعه یافت و تا سال‌های ۵۶ و ۵۷، با به‌کارگیری چهارصد نیروی متخصص، به‌طور تقریباً انحصاری، تمامی فعالیت‌های پردازش و محاسبات الکترونیک در مراکز مهم کشور، که نیاز به رایانه در آن‌ها احساس می‌شد را، پشتیبانی می‌کرد. پس از انقلاب ۵۷ این شعبه از آی‌بی‌ام با واگذاری تمامی امکانات و تجهیزات همراه با حفظ نام تجاری، به عنوان شرکت آی‌بی‌ام سابق به فعالیت‌های خود ادامه داد. در سال ۱۳۶۳ سازمان برنامه و بودجه شرکتی با عنوان داده پردازی ایران را به ثبت رساند و تمامی حقوق مادی و معنوی شرکت سابق را به این شرکت منتقل کرد.

مادیران

گروه مادیران در سال ۱۳۴۳ تحت عنوان «شرکت امیری و شرکاء» بنیان‌گذاری شد. در سال ۱۳۴۳ یکسال پس از تأسیس مرکز ماشین‌های اداری ایران، شرکت موفق به دریافت نمایندگی انحصاری برند اولیوتی و ماشین حساب‌های الکترونیکی شارپ شد. در آن زمان، ماشین حساب‌های شارپ در رده اولین ماشین حساب‌های الکترونیکی پیشرفته در سرتاسر دنیا به‌شمار می‌رفت. دریافت نمایندگی انحصاری دستگاه‌های سکه و پول شمار بانکی De La Rue در آن دوره از دیگر موفقیت‌های این شرکت به‌شمار می‌رفت.

خودروسازی

شرکت ایران کاوه

در تاریخ ۲۸ تیرماه سال ۱۳۴۲ توسط اصغر قندچی با نام ایران کاوه تأسیس شد و با انعقاد قرارداد انحصاری با شرکت ماک تراکس فعالیت خود را با مونتاژ کامیون‌های ماک و ساخت انواع تریلر آغاز نمود. تعداد کامیون‌های تولیدی ایران‌کاوه طی مدت همکاری با شرکت ماک تراکس تا سال ۱۳۵۷ بالغ بر ۷٬۵۰۰ دستگاه گردید. به دنبال مصادرهٔ ایران کاوه و توقف تولید کامیون‌های ماک در سال ۱۳۵۷، نام شرکت را به «سایپا دیزل» تغییر دادند. اصغر قندچی که پس از مصادرهٔ کارخانه‌اش دوباره به کار تعمیرکاری ماشین‌های سنگین روی آورد.

شرکت ایران ناسیونال

شرکت ایران ناسیونال در مرداد ۱۳۴۱ با سرمایه‌ای نزدیک به یک‌صد میلیون ریال توسط برادران خیامی بنیان نهاده شد و در شهریور همان سال با شماره ثبت ۸۳۵۲ و شناسهٔ ملی ۱۰۱۰۰۳۶۰۷۹۴ در ادارهٔ ثبت شرکت‌های تهران به ثبت رسید. نخستین گروه تولیدات این شرکت، اتوبوس‌های معروف به «ال‌پی» بودند که شاسی آن‌ها از آلمان وارد می‌شد.

در سال ۱۳۴۵، با قراردادی با شرکت روتس انگلستان، ایران ناسیونال برنامه‌ریزی تولید پیکان را انجام داد و از ۲۴ اردیبهشت ۱۳۴۶ کارخانهٔ ویژهٔ آن گشایش یافت و ساخت انبوه آن کلید خورد. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ پیکان در مدل‌های کار، دولوکس، جوانان، استیشن و وانت ساخته شد. انواع اتوبوس، مینی‌بوس و آمبولانس نیز در این سال‌ها در این شرکت تولید می‌شد. در سال ۱۳۵۲، شرکت هدف‌گذاری کرد که به خودکفایی برسد و محصولاتی تمام ایرانی به فروش برساند. در این راستا، چندین کارخانه و شرکت تامین‌کننده در سراسر ایران تأسیس شد. شرکت در سال ۱۳۵۶ دارای قصد جدی برای تولید جایگزین پیکان بود که با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و جنگ ایران و عراق، پروژه لغو شد و سپس این شرکت با پژو فرانسه و شرکای خارجی برای تولید خودروهای جدید در ایران به توافق رسید.

شرکت سایپا

سایپا، در سال ۱۳۴۴ با نام خودروهای شرکت سایپا، وانت آکا و سواری ژیان بودند. تجاری SAIPAC کامل: Société anonyme iranienne de production des automobiles Citroën و با مشارکت خودرو ساز فرانسوی، سیتروئن بنیان نهاده شد.

این شرکت از سال ۱۳۴۷، انواع مدل‌های ژیان را می‌ساخت. در سال ۱۳۵۲ با یک توافق با شرکت خودروسازی فرانسوی رنو، رنو ۵ در مدل‌های ۲ و ۴ در به بازار عرضه شد. پس از سال ۱۳۵۳، خودروهای ژیان مهاری و ژیان پیکاب نیز در مدل‌های معمولی و دو لوکس ساخته شدند.

در سال ۱۳۵۴، نام شرکت، به نام کنونی آن، سایپا تغییر پیدا کرده است که کوتاه شدهٔ «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» بود.

شرکت پارس خودرو

پارس خودرو در سال ۱۳۳۵ به شماره ثبت ۵۲۷۲ و با نام شرکت «جیپ» تأسیس شد و با واردات و فروش خودروهای جیپ ویلیز و قطعات یدکی آن فعالیت خود را شروع کرد.

شرکت در سال ۱۳۳۸ پس از احداث کارخانه در جاده مخصوص کرج (محل کنونی شرکت) مونتاژ انواع خودروهای جیپ را در ایران آغاز نمود. در سال ۱۳۴۵ به دنبال احداث سالن‌های پرس و ساخت قطعات و توسعه عملیات، تولید خودروهای آریا و شاهین (رامبلر) به محصولات پیشین اضافه گردید.

در تاریخ ۱۳۵۲/۰۲/۰۴ شرکت «موتور جک (سهامی خاص)» به شماره ثبت ۱۶۸۳۲ تأسیس و کلیه دارایی‌ها و تعهدات شرکت جیپ به این شرکت منتقل شد. نام شرکت در تاریخ ۱۳۵۲/۰۲/۰۸ بر طبق مصوبه مجمع عمومی فوق‌العاده به «شرکت جنرال موتورز ایران (سهامی خاص)»، در سال ۱۳۵۹ به «خودروسازی ایران» و سپس در همان سال به «پارس خودرو» تغییر یافت.

شرکت پارس خودرو بر اساس صورت‌جلسه مجمع فوق‌العاده مورخ ۱۳۷۱/۰۱/۲۶ و به استناد ماده ۲۷۸ قانون اصلاح، قسمتی از قانون تجارت، از «سهامی خاص» به «سهامی عام» تبدیل گردید و اساسنامه جدید شرکت مشتمل بر ۸۰ ماده و ۱۵ تبصره مورد تصویب قرار گرفت. در اواخر سال ۱۳۷۸ و در پی عرضه سهام شرکت در بازار بورس، شرکت سایپا ۵۱ درصد از سهام شرکت را خریداری نمود و با این اتفاق این شرکت از شمول شرکت‌های دولتی خارج گردید. در سال ۸۲، ۳۴درصد دیگر از سهام شرکت توسط شرکت سایپا خریداری شد.

صنایع لوازم خانگی

شرکت ارج

کارخانه ارج در سال ۱۳۱۶ در یک کارگاه کوچک درون خیابان سی متری تهران، پایتخت ایران، به همراه ۸ کارگر با هدایت خلیل ارجمند، استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران، به صنایع غیردولتی ایران پیوست. پس از درگذشت خلیل ارجمند، مدیریت این کارخانه تا انقلاب اسلامی، بر عهده برادران ارجمند قرار گرفت و توانست به موفقیت‌های چشم‌گیری برسد.

ارج در نخستین دورانش، صندلی‌های تاشو می‌ساخت و کارهای آهنگری، ریخته‌گری و جوشکاری نیز انجام می‌داد. در دههٔ ۱۳۵۰، در گسترش و پیشرفتی قابل توجه، به ساخت لوازم خانگی، از جمله آب‌گرم‌کن برقی، یخچال، بخاری، ماشین رخت‌شویی و کولر روی آورد.

پس از انقلاب کارخانهٔ ارج، بابت بدهی به سازمان صنایع ملی ایران منتقل گردید و پس از آن به سوی ورشکستگی قدم‌ها را به سرعت برداشت. شرکت در دههٔ ۱۳۷۰ با یک اختلاس ۲۰ میلیارد تومانی مواجه شد. در پی مشکلات مالی، سرانجام در روز ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ با پلمب قضایی انبار ارج، پس از ۷۹ سال به‌طور رسمی تعطیل شد و میان سهام‌داران پرشماری دست‌به‌دست گشت.

شرکت آزمایش

محسن آزمایش شرکت آزمایش را با سرمایه‌ای برابر با ۳۰ میلیون ریال به ثبت رساند. اما با رشد و توسعه کار، سرمایه شرکت در سال ۱۳۴۷ به ۲۰۰ میلیون ریال افزایش یافت. در این سال پیش‌بینی فروش محصولات شرکت ۱ میلیارد ریال بود. بعد از چند سال، وی زمینی به مساحت ۱۸۵ هزار متر در کیلومتر ۱۰ جاده آبعلی، سه راه آزمایش خریداری کرد و کارخانه‌ای بنا نهاد. در این کارخانه چندین نوع یخچال، کولر، آب‌گرم‌کن، تختخواب فلزی، بخاری و اجاق گاز تولید می‌شد. زیربنای کارخانه از ۲ هزار متر در سال‌های آغازین، به ۷۳ هزار متر در اواسط سال‌های دهه پنجاه رسید. در ساوه و مرودشت نیز شعبه‌های تولید به راه انداخت.

پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران و مصادره شرکت و کارخانه‌ها، به دلیل مدیریت ناکارآمد، این شرکت نیز مانند اکثر شرکت‌های مصادره شده به ورشکستگی رسید. شرکت آزمایش کماکان در بورس ایران حضور دارد اما تولید محصولات به روال گذشته وجود ندارد و شرکت بیشتر به عنوان یک هلدینگ ملکی و موجر زمین و سوله فعالیت دارد. همچنین این شرکت در حال فروش یا تغییر کاربری برخی اموال و املاک خود می‌باشد.

ناسیونال ایران

شرکت صنایع ناسیونال ایران در سال ۱۳۴۶ تأسیس و از دیماه ۱۳۵۱ به عنوان نخستین شریک تجاری بین‌المللی (غیرژاپنی) شرکت ماتسوشیتا الکتریک ژاپن، آغاز به کار کرد.

این شرکت که در آغاز، لوازم خانگی و برقی ناسیونال را در ایران تولید می‌کرد، همگام با سیاست بین‌المللی شرکت ماتسوشیتا، از سال ۱۳۸۳ کلیه محصولات خود را با نام پاناسونیک عرضه نمود.

در سال ۱۳۹۷ و همزمان با اوج‌گیری تحریم‌ها علیه ایران و عدم امکان مبادلات مالی و بانکی، طرف ژاپنی، ایران را ترک کرد و طرف ایرانی، با خریداری بقیه سهام شرکت صنایع ناسیونال ایران، برند تولیپس که با کمک شریکانی از ترکیه و چین طراحی شده بود را جایگزین برند ژاپنی پاناسونیک کرد.

پاکشوما

شرکت پاکشوما در سال ۱۳۵۴ خورشیدی تحت برند لیدی واش (Lady Wash) با طراحی صنعتی و تولید انواع لباسشوئی نیمه اتوماتیک کار خود را شروع کرد.

این شرکت، امروزه یخچال، ماشین لباس‌شویی، ماشین ظرف‌شویی، جاروبرقی و کولر گازی تولید می‌کند.

آبسال

آبسال، شرکت لوازم خانگی ایرانی است، که در زمینه تولید و توزیع کولرهای آبی، بخاری‌های گازسوز، اجاق گاز، ماشین‌های ظرف‌شویی و لباسشویی فعالیت می‌کند.

شرکت لوازم خانگی پارس تولیدکننده لوازم خانگی برقی ایرانی است که در شهر صنعتی البرز قزوین قرار دارد. این شرکت در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ به صورت شرکت سهامی خاص و به دست محمدتقی برخوردار تأسیس شده، پس از انقلاب مصادره، و از تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۷۳ به صورت شرکت سهامی عام به کار خود ادامه داده است. عمده محصولات این شرکت در حال حاضر شامل محصولات برودتی، ماشین ظرفشویی، ماشین لباس‌شویی، کولر و جاروبرقی می‌باشد.

کارخانجات لوازم خانگی پارس

کارخانجات لوازم خانگی پارس تولیدکننده لوازم خانگی برقی ایرانی است که در شهر صنعتی البرز قزوین قرار دارد. این شرکت در تاریخ ۶ اردیبهشت ۱۳۵۴ به صورت شرکت سهامی خاص و به دست محمدتقی برخوردار تأسیس شده، پس از انقلاب مصادره، و از تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۷۳ به صورت شرکت سهامی عام به کار خود ادامه داده است. عمده محصولات این شرکت در حال حاضر شامل محصولات برودتی، ماشین ظرفشویی، ماشین لباس‌شویی، کولر و جاروبرقی می‌باشد.

داروسازی

تولیددارو

شرکت تولیددارو در سال ۱۳۳۵ تأسیس و فعالیت خود را در زمینه ساخت فرآورده‌های دارویی و بهداشتی آغاز کرد. امروزه در این شرکت، بیش از ۱۰۶ داروی مختلف که در اشکال دارویی گوناگون نظیر قرص، کپسول، شیاف، شربت، سوسپانسیون، ژل، پماد، آمپول، قطره و محلولهای ضدعفونی کننده تولید و عرضه می‌شود. این داروها طیف گسترده‌ای از گروه‌های درمانی نظیر داروهای قلبی- عروقی، گوارشی، تنفسی، پوستی، اعصاب و روان، ضد درد و ضد تب، ضد میکروب‌های سیستمیک و موضعی، ضدعفونی کننده‌های سطحی و مکمل‌های خوراکی را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین محصولاتی نظیر انواع پارابن‌ها، دی کلسیم فسفات، متانول، پویدون آیوداین و غیره که از مواد اولیه مورد استفاده در صنایع داروسازی و آزمایشگاهی هستند نیز در این شرکت ساخته می‌شوند.

تهران شیمی

شرکت داروسازی تهران شیمی در خرداد ماه سال ۱۳۳۵ خورشیدی توسط دکتر عبداله رضاعی و برادران پایه‌گذاری شد. این شرکت در ابتدا به واردات دارو پرداخت اما از همان هنگام، به فکر احداث یک واحد داروسازی در ایران بود. در فاصله زمانی نه چندان دور، با همراهی دو مرکز بزرگ داروسازی آلمان یعنی: “Boehringer Mannheim” و “chemie grünenthal” به عنوان شریک، همکار و پشتیبان علمی، تهران شیمی ارائه تولیدات دارویی را آغاز کرد و با افزودن و تجهیز کردن کارخانه به مدرن‌ترین دستگاه‌های خودکار و نیمه‌خودکار و آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت و انبار کنترل و… در جنب کارخانه به گسترش فعالیت‌های خود ادامه داد.

در آذر ماه ۱۳۴۴ تهران شیمی با رشدی فزاینده، سرمایه‌اش را چندین برابر کرد و تعداد نیروی انسانی‌اش را به بیش از ۱۱۰ نفر از متخصصان ایرانی و خارجی ارتقاء داد که اکثریت سهامداران و کارکنان در بخش‌های مختلف را ایرانیان تشکیل می‌دادند. تهران شیمی امروزه حدود ۲۰۰ محصول را در ۱۲ دسته گوناگون تولید می‌کند.

داروسازی جابر ابن حیان

این شرکت در سال ۱۳۳۹ با نام اسکوئیب ایران و تحت لیسانس اسکوئیب آمریکا در تهران آغاز به کار کرد. در آن زمان تولیدات شرکت، داروهای کورتیکواستروئیدی قلبی و عروقی، ضدسرفه و تقویتی را شامل می‌شد.

پس از انقلاب، کلیه شرکت‌های چندملیتی از جمله شرکت اسکوئیب، ملی شدند و تحت پوشش سازمان صنایع ملی قرار گرفتند. به این ترتیب، نام جابر ابن حیان برای شرکت انتخاب شد. داروسازی جابر ابن حیان از سال ۱۳۷۰ بصورت شرکت سهامی عام درآمده است.

پارس دارو

این شرکت در سال ۱۳۳۹ با نام بایر فارما ایران توسط شرکت آلمانی بایر آ گ بنا نهاده شد و در سال ۱۳۴۱ به صورت رسمی به بهره‌برداری رسید. نخستین محصولات این شرکت مانند قرص‌های آسپرین، دلوران، رفاگان، شربت‌های تونیک و کریزیوال، تحت لیسانس شرکت بایر آلمان تولید می‌شدند. هم‌اکنون پارس دارو با داشتن پروانه فعال تولید ۱۲۶ محصول دارویی و تولید ۹۴ محصول دارویی مختلف در زمینه‌های آنتی‌بیوتیک، آنتی باکتریال، آنتی‌ویروس، ضد درد، قلبی و عروقی، ضد قارچ، ضد افسردگی، توانسته به عنوان یکی از معتبرترین شرکت‌های دارویی ایران در زمینه تحقیق، تولید و عرضه محصولات دارویی، جایگاه مناسبی بین شرکت‌های داروسازی کشور بدست آورد.

پارس‌دارو، بزرگ‌ترین سهامدار شرکت داروسازی فارابی نیز محسوب می‌شود.

داروپخش

این شرکت در سال ۱۳۳۵ تحت عنوان بنگاه خیریه داروپخش وابسته به سازمان خدمات اجتماعی و با همکاری شرکت داروسازی انگلیسی Allen & Hanburys-A&H تأسیس شد و هدف اولیه آن تأمین نیازهای داروئی ۵ بیمارستان و ۲۵۵ درمانگاه درسطح کشور بود. در سال ۱۳۴۰ پنج دکتر داروساز برای آموزشهای صنعتی به انگلستان اعزام شدند تا در کارخانه‌های A&H و Glaxo آموزشهای لازم برای تولید و کنترل را فرا بگیرند. این گروه در سال ۱۳۴۱ به همراه متخصصان انگلیسی به ایران آمدند و شروع به نصب ماشین آلات، استخدام پرسنل و آموزش آنها و در نهایت تولید دارو نمودند و کارخانه داروپخش در تابستان ۱۳۴۲ در زمینی به مساحت ۱۹۱۶۵۰ متر مربع به‌طور رسمی افتتاح گردید. امروزه شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی، بزرگ‌ترین سهامدار داروپخش است.

داروسازی خوارزمی

شرکت داروسازی خوارزمی با تکمیل و توسعه لابراتوار داروسازی، در تاریخ ۱۳ آذر ماه ۱۳۴۲ در شهر تهران خیابان ستارخان – شهرآرا تأسیس شد. این شرکت در سال ۱۳۷۵ با گسترش تنوع محصولات و افتتاح خطوط جدید تولید به کیلومتر ۹ جاده مخصوص کرج انتقال یافت. شرکت داروسازی خوارزمی انواع قرص، کپسول، شربت، قطره خوراکی، پماد، اسپری و آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را تولید می‌کند.

شرکت لابراتوارهای رازک

این شرکت با نام شرکت لابراتورهای فایزر در تاریخ ۱۳۴۳/۰۳/۰۳ شمسی (۱۹۶۴میلادی) تحت مالکیت شرکت فایزر آمریکا ثبت شد و آغاز به کار کرد. این شرکت از خردادماه ۱۳۵۱ به شرکت سهامی فایزر (خاص) تغییر نام داد. فایزر پس از انقلاب تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران درآمد و نام آن در تاریخ ۱۳۶۰/۰۷/۲۱ به رازک تغییر کرد.

ایران دارو

این شرکت در سال ۱۳۴۳ با نام سیانامید کی بی سی (تولیدکننده برند لدرلی) در زمینی به مساحت ۲۰٫۰۰۰ مترمربع در تهران تأسیس شد. در سال ۱۳۶۱ نام شرکت به ایران دارو تغییر و نوع شرکت به سهامی عام تبدیل شد. ایران دارو درحال حاضر جزء واحدهای تولیدی شرکت سرمایه‌گذاری البرز محسوب می‌شود. محصولات این شرکت، داروهای پوستی، مغز و اعصاب، آلرژی، تنفسی، عفونی، دیابت، کلیه و مجاری ادرار و مکمل‌ها و ویتامین را شامل می‌شود.

داروسازی ابوریحان

این شرکت در سال ۱۳۴۳ با نام برلیمِد ایران با مالکیت شرکت آلمانی شِرینگ (از سال ۲۰۰۶ زیر مجموعه شرکت «بایر» آلمان) شروع به فعالیت کرد. این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان دارو در ایران و اصلی‌ترین تولیدکننده داروهای هورمونی در کشور است. تولیدات شرکت ابوریحان، داروهای قلب و عروق، پوست، کبد و گوارش، سلامت زنان، آلرژی، داروهای دامی و… را شامل می‌شود.

شرکت دارویی و بهداشتی لقمان

این شرکت، در ابتدا با نام شرکت سهامی صنایع داروئی بین‌المللی (آی.دی. آی) در تاریخ ۲۰ تیر ماه ۱۳۴۷ فعالیت خود را آغاز نمود. امروزه محصولات این شرکت شامل بیش از ۱۳۰ مورد در شکل‌های مختلف دارویی از قبیل قرص، کپسول، ویال، شربت، سوسپانسیون، ساشه و … در گروه‌های آنتی‌بیوتیک (گروه‌های ماکرولید، سفالوسپورین، بتالاکتام، پنم‌ها) و غیرآنتی‌بیوتیک است. پس از انقلاب اسلامی در تاریخ سوم مرداد ماه ۱۳۵۸ به استناد لایحه قانونی شماره ۶۷۳۸ شورای انقلاب اسلامی ایران، مدیران منتخب دولت عهده‌دار امور شرکت گردیدند. همچنین با توجه به مفاد بند “ب ” قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران به تملک دولت جمهوری اسلامی ایران درآمده و شرکت، تحت پوشش سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت. در تاریخ ۱۳۶۲/۰۳/۲۰ نام این مجموعه به شرکت داروئی و بهداشتی لقمان (سهامی خاص) تغییر کرد.

داروسازی الحاوی

داروسازی الحاوی در اردیبهشت سال ۱۳۴۷ با نام “Park Davis” در زمینی به مساحت ۲۲۰۰۰ متر مربع واقع در کیلومتر۱۲ جاده مخصوص کرج تأسیس شد و در سال ۱۳۶۱ به «الحاوی» تغییر نام داد. نام این شرکت، برگرفته از کتاب «الحاوی فی الطب» زکریای رازی است. شرکت الحاوی شکل‌های مختلف دارویی از جمله قرص، کپسول، شربت، الگزیر، سوسپانسیون و قطره را تولید و به بازار دارویی سراسر کشور توزیع می‌کند.

شرکت داروسازی کوثر

شرکت داروسازی کوثر در سال ۱۳۵۲ تحت نام شرکت داروسازی Chemico تأسیس شد. در آن زمان، تولید آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی تحت لیسانس شرکت داروسازی Beecham انگلیس، سبد محصولات این شرکت را تشکیل می‌داد. در گذر زمان و با احداث خطوط جدید تولید، داروهای جامد خوراکی غیر آنتی‌بیوتیکی، دیگر محصولات ژنریک، مکمل‌ها و فراورده‌های طبیعی نیز در شکل‌های دارویی قرص، کپسول، ساشه، شربت و پودرهای حجیم به سبد محصولات این شرکت اضافه شد. نام این شرکت در سال ۱۳۶۲ به داروسازی کوثر تغییر کرد.

داروسازی دکتر عبیدی

لابراتوار داروسازی دکتر عبیدی در سال ۱۳۵۲ در زمینی حدود ۱۵ هزار متر مربع واقع در کیلومتر ۸ جاده مخصوص کرج توسط دکتر غلامعلی عبیدی احداث شد. غلامعلی عبیدی از چند دهه پیش از تأسیس لابراتوار دکتر عبیدی نیز در عرصه تولید دارو و محصولات پزشکی از جمله خط تولید آمپول‌سازی در ایران فعال بود.

داروسازی سبحان

شرکت سبحان دارو (سهامی عام) در سال ۱۳۵۵ با نام شرکت آرایشی بهداشتی سویران (سهامی خاص) و با مشارکت و دانش فنی Ciba Geigy (نوارتیس فعلی) طراحی و ساخته شد. این شرکت تولید عمده خود را از سال ۱۳۶۰ آغاز کرد و در سال ۱۳۶۴ به سبحان تغییر نام داد.

البرز دارو

بزرگ‌ترین تولیدکننده داروهای قلبی عروقی در ایران، در سال ۱۳۵۵ با نام «اینترنشنال پروداکتس» به ثبت رسید. در سال ۱۳۵۸ به نام «تولی فارماً و در سال ۱۳۶۳ به نام “البرز دارو» (سهامی خاص) تغییر نام پیدا کرد و سال ۱۳۷۵ سهامی عام شد. البرزدارو امروزه انواع محصولات را در دسته‌های قلب و عروق، گوارش، مغز و اعصاب، سرماخوردگی، آنتی‌بیوتیک، آلرژی و… تولید می‌کند.

صنایع بهداشتی

پاکسان

این مجموعه در سال ۱۳۴۱ با عنوان شرکت تولیدی پاک کن با مسئولیت محدود به همت آقای لاجوردی آغاز به کار کرد. نام این مجموعه در ۳۰ مهر سال ۱۳۴۹ به پاکسان تغییر یافت. صابون گلنار، مایع ظرف‌شویی گلی، پودر لباس‌شویی سپید، پودر لباس‌شویی برف، پودر کف‌شوی رخشا، شامپو شبنم و… از جمله نمانام‌های معروف پاکسان است.

تولی‌پرس

تولی‌پرس در سال ۱۳۴۳ با نام دترجنت آغاز به کار کرد و هفت سال بعد با گسترش فعالیت‌هایش تولی‌پرس نام گرفت. این شرکت که توسط خانواده معروف خسروشاهی در ایران تأسیس شده بود، در سال‌های پس از انقلاب مصادره شد و اکنون زیرمجموعه هلدینگ داروگر است. پودرهای لباس‌شویی شوما و دریا، پودر کف‌شوی موج، مایع نرم‌کننده هاله، مایع ظرف‌شویی جام و… از جمله نمانام‌های معروف تولی‌پرس هستند.

فیروز

گروه بهداشتی فیروز یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات بهداشتی کودک در خاورمیانه است که در سال ۱۳۵۳ با مشارکت شرکت آمریکایی جانسون اند جانسون و با هدف تولید محصولات بهداشتی مادران و کودکان آغاز به فعالیت نمود و در سال ۱۳۵۹ به «فیروز» تغییر نام داد. انواع شامپو بچه، صابون، پودر و مایع لباس‌شویی کودکان و… از جمله محصولات فیروز است.

گلرنگ

محمد کریم فضلی، شرکت تولیدی ـ شیمیایی پاکشو را در سال ۱۳۵۱ بنیان نهاد. محصولات اولیه شرکت پاکشو با عنوان برند گلرنگ و تحت عنوان محصولات شوینده و آرایشی بهداشتی گلرنگ ثبت شدند.

این شرکت، امروزه به یک هولدینگ صنعتی با نمانام‌های متنوع تبدیل شده است.

گروه صنعتی گلرنگ (به انگلیسی :Golrang Industrial group؛ به‌طور مخفف GIG) شرکت هلدینگ ایرانی است که در زمینه تولید و توزیع لوازم بهداشتی و صنایع غذایی، توزیع دارو، لوازم آرایشی و زیبایی، ارائه خدمات بازرگانی، چاپ، حمل و نقل و بسته‌بندی و صنایع تجهیز فروشگاهی فعالیت می‌کند و در بهمن ۱۴۰۲ هفتاد درصد از سهام شرکت تپسی (تاکسی اینترنتی) و صد درصد سهام شرکت الوپیک (پیک موتوری اینترنتی) را خریداری کرده است. گروه صنعتی گلرنگ در عرصه خارج از مرزهای ایران نیز فعالیت داشته است.

نساجی و پوشاک

دنیس تریکو

حاج محمد غیاثوند در سال ۱۳۳۶ نخستین ماشین‌های بافندگی کشباف (تریکو) را از آلمان وارد کرد و محصولات خود را در فروشگاهی با نام تریکو الوند به فروش رساند. نخستین فروشگاه با نام ثبت‌شده دنیس تریکو نیز در سال ۱۳۴۲ افتتاح و در سال ۱۳۴۶ به نشانی فعلی در خیابان ولیعصر، پایین‌تر از خیابان عباس‌آباد منتقل شد.

پارچه مقدم

کارخانه پارچه مقدم که توسط عبدالله مقدم در ۲۷ تیر ۱۳۳۷ ثبت شده بود و به‌صورت آزمایشی فعالیت می‌کرد، از سال ۱۳۴۲ رسماً افتتاح شد. این کارخانه ۱۰ هکتار وسعت داشت و با کمک کارشناسان ایتالیایی و متخصصانی ایرانی راه‌اندازی شده بود. محصولات پارچه مقدم، تا سال‌ها شهرت جهانی داشت و به کشورهای مختلف از جمله شوروی صادر می‌شد.

هاکوپیان

سومبات هاکوپیان کارگاه طراحی و تولید پوشاک خود را در سال ۱۳۴۹ در تهران تأسیس کرد. مدل‌های هاکوپیان در فستیوال مد برگ‌ریز سال ۱۳۵۳ مقام اول را به دست آورد و باعث شهرت این نمانام (برند) شد. هاکوپیان هم‌اکنون ۲۴ فروشگاه در سراسر کشور دارد.

کفش ملی

رحیم ایروانی، شرکت کفش ملی را در سال ۱۳۳۶ با ۴۰ کارمند تأسیس کرد. کفش ملی، نخستین شرکت تولیدی کفش ماشینی در خاورمیانه محسوب می‌شود. تنوع محصولات و تقاضا برای کفش ماشینی به‌گونه‌ای گسترش یافت که خیلی زود، تعداد کارمندان کفش ملی به ۶۰۰ نفر افزایش یافت و این شرکت، پارک گروه صنعتی ملی را در ۱۸ کیلومتری جاده تهران-کرج تأسیس کرد تا همه مواد اولیه ساخت کفش، از چرم و نخ و چسب و مواد زیره و آستر، همگی در کارخانه‌های زیرمجموعه گروه صنعتی ملی تولید شود. کفش ملی تا پیش از انقلاب ۴۳۰ فروشگاه در سراسر کشور تأسیس کرد. این مجموعه، پس از انقلاب مصادره شد و رحیم ایروانی به انگلیس مهاجرت کرد.

کفش بِلّا

کفش بلا در دی‌ماه ۱۳۴۱ به‌وسیله برادران عمید که سابقه سی‌ساله در تجارت کفش داشتند، تأسیس و در تاریخ ۲۹ مرداد ۴۲ بهره‌برداری شد. بخشی از ماشین‌آلات کفش بلا از آلمان و ایتالیا و بخشی دیگر، از چکسلواکی و فرانسه خریداری شده بود. محصولات این شرکت، انواع کفش‌های چرمی و کتانی و چکمه‌های پلاستیکی و لاستیکی مردانه و زنانه و بچگانه بود.

کفش ویَن

کفش وین در سال ۱۳۴۰ توسط مصطفی حسین‌زاده تأسیس شد و زمانی، سومین تولیدکننده بزرگ کفش در ایران بود.

کفش البرز

شرکت کفش البرز در سال ۱۳۴۱ با هدف تولید انواع کفش، دمپایی و پوتین، آغاز به کار کرد. این شرکت، مدتی هم با شرکت رومیکا در آلمان، همکاری تجاری داشت. کفش البرز، هنوز هم از تولیدکنندگان عمده کفش در ایران است.

صنایع غذایی

شرکت شیر پاستوریزه

در سال ۱۳۲۹ در پی مذاکراتی که دکتر جهانشاه صالح وزیر بهداری ایران در استانبول با یونیسف کرد، قرار شد این سازمان یک کارخانه شیر پاستوریزه به ایران بدهد اما با روی کار آمدن دولت مصدق و به دلیل آشفتگی‌هایی در روابط خارجی ایران، این کارخانه را به کشورهای دیگری داد. پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که جهانشاه صالح بار دیگر وزیر بهداری شد، این کارخانه را از یونیسف گرفت و در شش کیلومتری جاده قدیم کرج در محوطه‌ای به مساحت چهل هزار متر مربع احداث کرد. شرکت شیر پاستوریزه تهران بدین ترتیب در سال ۱۳۳۳ پی ریزی شد و پس از اجرای ساختمان و جای‌گذاری ماشین‌آلات تولیدی، کارخانهٔ شیر پاستوریزهٔ تهران با گنجایش تولید روزانه ۴۵ تن پدیدار گشت و به این شکل، نخستین کارخانهٔ تولید لبنیات بهداشتی و صنعتی در آبان ۱۳۳۶ در ایران گشایش یافت و بهره‌برداری از آن، آغاز شد.

شرکت مینو

گروه صنعتی مینو در سال ۱۳۳۸ خورشیدی توسط یکی از اعضای خانواده خسروشاهی، علی خسروشاهی بنیان نهاده شد و در ۱۶ آبان فعالیت تولیدی خود را با تأسیس شرکت صنعتی پارس مینو آغاز کرد. نام شرکت از نام دختر بنیانگذار گرفته شد. هم‌اکنون با تولید انواع بیسکوئیت، شکلات، دارو، لوازم آرایشی و بهداشتی در کشور فعالیت می‌کند.

تا سال ۱۳۵۷ مدیریت به عهده علی خسروشاهی و حسن خسروشاهی بود و پس از انقلاب اسلامی در جریان مصادره اموال و دارایی‌ها، در اختیار سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت. علی و حسن بعد از مدتی دوندگی، بدون پس گرفتن کارخانه‌ها، به کانادا مهاجرت می‌کنند. گروه صنعتی مینو در حال حاضر به صورت هلدینگ و زیر نظر شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان اداره می‌شود که متشکل از ۱۲ شرکت حقوقی مستقل است.

نیشکر هفت‌تپه

این شرکت کار خودرا از سال ۱۳۴۵آغاز نموده و در سال ۱۳۵۴ به‌طور رسمی با نام شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه، دارای اختیار انجام عملیات کشاورزی برای تولید نیشکر و ایجاد صنایع و فراورده‌های وابسته ثبت گردید.

یک و یک

یک و یک را سناتور علی‌قلی هدایت در سال ۱۳۴۶ با نام دشت مرغاب به ثبت رساند. محل این شرکت در منطقه دشت مرغاب و شهر قادراباد در ۱۴۵ کیلومتری شیراز است. یک و یک در سال ۱۳۷۴ به شرکت سهامی عام تبدیل شد و در سال ۱۳۸۴ سهام این شرکت به بخش خصوصی واگذار گردید.

مهرام

گروه تولیدی مهرام در سال ۱۳۴۹ تأسیس شد و به بهره‌برداری رسید. تنوع تولیدات در ابتدا به شش نوع محصول خلاصه می‌شد که در میان آن‌ها سس مایونز توانست جایگاه ارزنده‌ای را در کشور به دست آورد. مهرام به‌مرور زمان و طی سالیان طولانی فعالیت، سبد کالایی خود را گسترده‌تر کرده. تعداد محصولات تولیدشده در مهرام هم‌اکنون بالغ بر ۷۲ نوع است که در گروه سس‌های سرد شامل انواع مایونز و سس‌های سالاد، گروه سس‌های گرم شامل انواع کچاپ ساده و تند، ترشیجات، چاشنی‌جات، مرباجات و کنسروهای غیر گوشتی قرار می‌گیرند. گروه تولیدی مهرام با تولید و ارایهٔ محصولات با کیفیت و مطابق با استانداردهای روز دنیا همواره در پی رعایت اصول مشتری‌مداری بوده که استقبال عموم مردم و رضایت‌مندی آنان، نشان‌دهندهٔ موفقیت در اجرای این استراتژی است. این نام که در ایران و جهان شناخته شده است،

شکلی

محسن شکروی در سال ۱۳۲۸ شعبه تهران برند شکلّی با هدف توزیع و فروش محصولات ماست، کره، عسل و خامه افتتاح شد. این برند با فعالیت خود توانست در سال ۱۳۴۶ بسته‌بندی مکانیزه کره را در شعبه تهران خود عرضه کند.در سال ۱۳۵۴ محسن شکروی کارخانه خود را در جاده مخصوص کرج راه اندازی کرد.

حلوای عقاب

شرکت حلوای عقاب از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده محصولات بر پایه کنجد در ایران است. جلیل ناصری این مجموعه را در سال ۱۳۲۳ تأسیس کرد.

صنایع دفاعی

ساخت اولین محصولات نظامیِ نوین در ایران به سال ۱۳۰۴ و به تولید تفنگ برنو بازمی‌گردد. پس از آن ۱۶ سال بعد و در سال ۱۳۲۰ صنایع نظامی تحت عنوان اداره تسلیحات تأسیس شد، که به قورخانه نیز معروف بود. در طی ۶ سال کارخانه‌های مسلسل‌سازی به عنوان زیر مجموعه‌هایی از اداره مرکزی تسلیحات راه‌اندازی گردیدند.

با شروع تحولات جدید صنعتی، از سال ۱۳۴۰ ساختار اداری صنایع تسلیحاتی نیز دگرگون شد و به سازمان صنایع نظامی تغییر نام داد. از آن‌جا خرید برخی تکنولوژی‌های روز آغاز گردید، که در این میان می‌توان به خرید فناوری ساخت فشنگ، ساخت تفنگ ژ-۳، خطوط تولید باروت و مواد منفجره اشاره کرد، حتی قرار بود با تلاش‌هایی محمدرضا شاه انجام داده بود، ایالات متحده آمریکا برای ایران با پرداخت‌هایی که در سال ۱۳۵۵ انجام شده بود، خط تولید جنگنده اف-۱۴ را در ایران راه‌اندازی کند، که این اتفاق با وقوع انقلاب منتفی شد.

در سال ۱۳۵۶، سازمان صنایع دفاعی ایران به‌طور مشترک با اسرائیل شروع به کار کردن روی انواع موشک کرد و ایران و اسرائیل به‌طور مشترک پروژه‌ای به نام پروژه شکوفه را پایه‌گذاری کردند و در همین راستا تقاضا داشتند که این پروژه روی موشک‌ها گسترش یابد این پروژه به دلیل انقلاب اسلامی ایران ناتمام ماند.

-خط تولید آر پی جی ۷ با ظرفیت یکصد هزار در سال

-خط تولید موشک ضد تانک تاو

-خط تولید ژ-۳ با ظرفیت یکصدهزار عدد در سال

خط تولید مسلسل ام جی با ظرفیت چهار هزار در سال

خط تولید گلوله توپ ۱۵۵ ظرفیت دویست هزار در سال

خط تولید تانک شیر ایران در کارخانه تانک درود در سال ۱۳۵۵ تأسیس شد.

خط تولید تانک شیر ایران در کارخانه تانک مسجد سلیمان در سال ۱۳۵۵ تأسیس شد

صنایع موشکی پارچین

ارتشبد حسن طوفانیان در سفری به اسرائیل در ژوئیه ۱۹۷۷ با موشه دایان و عزر وایزمن ملاقات کرده و قرارداد یک پروژه مشترک بنام پروژه شکوفه برای ساخت موشکهای زمین به زمین را با آنها منعقد کرد. تمرکز پروژه بر روی ساخت نمونه ای از موشک گابریل با برد بیشتر و یک مدل قابل پرتاب از روی زیردریایی‌های آینده ایران بود

این پروژه در سایت پارچین شروع شد و ایران حدود یک میلیارد دلار بر روی آن سرمایه‌گذاری کرد که با آغاز انقلاب ۵۷ تعطیل شد. به گفته طوفانیان کارخانجات موشک سازی پارچین در سال ۵۷ حدود ۲۵ هزار نفر کارگر و کارمند داشته است و با شرکت فریتزورنر برای ساخت موشکهای مختلف همکاری می‌کرده است.

در حال حاضر صنایع موشکی پارچین یکی از سایت‌ها مهم صنایع موشکی و اتمی و پهپادی جمهوری اسلامی می‌باشد.

شرکت صنایع هواپیماسازی ایران

شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (به‌اختصار: هِسا) شرکت دولتی هوافضای ایرانی است، که در سال ۱۳۵۳ تأسیس شد و هم‌اکنون به‌عنوان شرکت تابعه‌ای از سازمان صنایع هوایی ایران و زیرمجموعه وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح فعالیت می‌کند. کارخانجات این شرکت در شمال شاهین‌شهر استان اصفهان، در زمینی به مساحت ۲۵ هکتار قرار دارند، که از این مقدار، بخشی به کارگاه، بخشی به آشیانه هواپیماها و فرودگاه اختصاص داده شده است. این کارخانه از بدو تأسیس تا زمان انقلاب ۵۷ هلیکوپترهای بل آگوستا را مونتاژ می‌کرد.

شرکت سهامی باتری‌سازی نیرو

این شرکت در دهه چهل شمسی تأسیس شد.

جستارهای وابسته

• اقتصاد ایران در دوران پهلوی
• صنایع ایران
• صنابع دفاعی ایران
• صنایع ایجاد شده در دوران رضاشاه پهلوی