شبه‌نظامی
شبه‌نظامی یا میلیشیا (به انگلیسی: Militia)[۲] به نیروی مسلحی گفته می‌شود که از «شهروندان عادی» تشکیل شده باشند.[۳] واژهٔ «شبه نظامی» یک تعریف کلی از «نیروهای به پا خاسته از مردم بومی همان منطقه» و جنگ‌سالار است. اما در شرایط مختلف، ممکن است کارآمدی دیگری نیز از خود بروز دهد. هدف از تشکیل این‌گونه نیروها در شرایط مختلف، متفاوت است،[۴] این نیروها می‌توانند به عنوان سرباز به جنگ‌ها اعزام شوند و در کنار سربازان دیگر، برای کشور یا هدفشان، نبرد مسلحانه انجام دهند. اما عموماً در سرزمین هائی که حکومتی نوپا دارند یا در شرف برپائی حکومتی جدید و متفاوت هستند، تشکیل شده، و با هدف تقویت «نیروی دفاعی تضعیف شده در اثر انقلاب، شورش، و هرگونه بی نظمی متعاقب آن»، و برقراری نظم و امنیت در سطح شهرها، یا اجرای قوانین اضطراری یا خدمات «شبه نظامی» (در مواقع اضطراری) است.
به این‌گونه نیروها، مزد دائمی داده نمی‌شود و «مدت خدمت رسمی» ندارند. به این ترتیب، «شبه نظامیان» می‌توانند به صورت «نمونه‌های مسلح» یا «شبه غیرنظامی» باشند.
در زبان‌های اروپایی به شبه نظامیان «میلیشیا» می‌گویند. اصطلاح میلیشیا را در پارسی در معانی نادقیق دیگری نیز به‌کار برده‌اند.
برای نمونه: به افرادی که به صورت پاره‌وقت (یا در زمان نیاز به آنها) با یک سازمان نظامی همکاری می‌کنند[۵] میلیشیا گفته می‌شود.
برخی از مواردی که واژه "شبه‌نظامی" برای آنها استفاده می‌شود
[ویرایش]- برخی از مواردی که واژه "شبه نظامی" برای آنها استفاده می‌شود عبارتند از:
- نیروهای شبه نظامی درگیر خدمات دفاعی، برای دفاع از مردم عادی در سطح شهرها، برای کنترل اجرای نظم و قوانین جدید.[۴]
- همه نیروهای واجد شرایط دریافت سلاح در سطح جامعه، که به لحاظ فکری با نیروهای میلیشیا هم فکر هستند.
- زیرمجموعه ای از این نیروها که صرف نظر از تعهد قانونی، دعوت به همکاری می‌شوند.
- یک نیروی مردمی و غیردولتی، که لزوماً به‌طور مستقیم توسط قدرت حاکم حمایت یا تحریم نمی‌شود.
- یک نیروی مسلح نامنظم که رهبر آن را قادر به کنترل نظامی، اقتصادی و سیاسی بر یک قلمرو فرامنطقه ای در یک حکومت مستقل می‌کند (نگاه کنید به: جنگ‌سالار).
- یک ارتش رسمی و سازماندهی شده ذخیره، متشکل از سربازان شهروندی. که در کشورهای مختلف به نام‌های مختلفی خوانده می‌شوند، مانند نیروی احتیاط ارتش، گارد ملی، یا نیروهای دفاعی دولتی نامیده می‌شود.
- نیروهای پلیس ملی در چندین کشور سابق کمونیست مانند اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای پیمان ورشو، بلکه در SFR غیرقانونی یوگسلاوی نیز حضور دارند.
- نیروهای اس اس حاضر در زمان حاکمیت رایش سوم در آلمان نمونه ای از حضور چشمگیر نیروهای شبه‌نظامی در عرصه سیاسی و نظامی است.
- این اصطلاح در روسیه و سایر کشورهای سابق کشورهای مستقل مشترک المنافع به سر می‌برد، جایی که آنها به عنوان «میلیشیا» شناخته می‌شوند.[۶][۷]
- مهم‌ترین نمونه این اصطلاح در ایران سازمان بسیج مستضعفین است که یک سازمان شبه‌نظامی با ساختاری سازمان یافته که زیر نظر نیروهای مسلح با بهره‌گیری از طرفداران حکومت فعالیت می‌کند.
برخی از نیروهای شبه نظامی شناخته شده در دنیا
[ویرایش]سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
[ویرایش]سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نیروی سازمانی نظامی و شبه‌نظامی شناخته شده در جهان است که در نخستین روزهای پس از انقلاب ۱۳۵۷ به فرمان روح‌الله خمینی تشکیل شد. خمینی در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب اسلامی رسماً تأسیس سپاه پاسداران را اعلام کرد و شورای انقلاب با تأسیس «شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی»، گام اساسی را در جهت سازماندهی این نهاد برداشت.[۸][۹][۱۰][۱۱]
این سازمان در حال حاضر، دارای تقسیمات سازمانی گسترده، در حد یک ارتش کلاسیک بوده، و صرفاً به لحاظ انضباطی، تحت امر فرماندهی نیروهای مسلح ایران است و فعالیت‌های بین‌المللی گوناگونی را با همکاری دیگر گروه‌های شبه نظامی منطقه ای انجام می‌دهد. سپاه از سوی برخی دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است که جمهوری اسلامی همواره اتهامات را رد کرده است.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]
بسیج نیروها
[ویرایش]بسیج مجموع منابع نیروی انسانی، مواد و خدماتی که یک کشور می‌تواند برای تأمین نیازمندی‌های قابل پیش‌بینی نظامی و غیرنظامی زمان جنگ خود همراه با طرح‌ها و برنامه‌های لازم برای استفاده مؤثر از این ثروت‌ها آماده کند گفته می‌شود.[۱۲]
از توانائی نیروی انسانی و تجهیزات این نیروها در زمان صلح و پس از استقرار کامل حکومت نوپا، استفاده‌های دیگری همچون خدمات سازندگی و کشاورزی و غیره استفاده شود.[۱۳]
در ایران، پس از حوادث انقلاب ۱۳۵۷، و متعاقب آن، ادغام نیروهای مسلح مردمی، ساختار تشکیلاتی مسلح و منظمی به‌نام بسیج، تحت فرماندهی سپاه تشکیل گردید و از سال ۱۳۵۹ رسمیت پیدا کرد.[۱۴][۱۵]
حشد الشعبی
[ویرایش]حشد الشعبی که به «بسیج عراق» نیز معروف است، به نیروهای شبه‌نظامی عراق گفته می‌شود که در کنار ارتش این کشور قرار دارند و با هدف مبارزه علیه داعش سازمان دهی شده‌اند. این نیرو از حدود ۴۰ گروه مختلف تشکیل شده که عمدتاً گروه‌های شیعه هستند اما گروه‌های سنی مذهب و مسیحی و ایزدی نیز در آن حضور دارند. بسیاری از این گروه‌های شیعه قبلاً به‌طور مستقل در عراق و به خصوص علیه نیروهای ائتلاف فعالیت داشته‌اند. در روز ۲۶ نوامبر ۲۰۱۶ با اکثریت آرای مجلس عراق به عنوان یک سپاه جدا از ارتش رسمیت پیدا کرد.[۱۶][۱۷] این گروه از سوی نهادهای جهانی مدافع حقوق بشر چندین بار به دست داشتن در کشتار غیرنظامیان متهم شده است.[۱۸][۱۹]
میلیشیای قبایل افغان
[ویرایش]روزنامه نیویورک تایمز روز ۲۲ نوامبر ۲۰۰۹ در خصوص «میلیشیای قبایل افغان» نوشت که دولت‌های دو کشور آمریکا و افغانستان می‌خواهند در مبارزه با طالبان از این نیروها برای تأمین صلح بیشتر استفاده نمایند که وظیفهٔ آنها، دفاع از روستاها و مراقبت از پست‌های نگهبانی است.[۲۰]
ریشه یابی
[ویرایش]- واژه میلیشیا (به انگلیسی: Militia)[۲] به نیروی مسلحی گفته می‌شود که از شهروندان عادی تشکیل شده باشند.[۳] به حداقل ۱۶۰۰ سال قبل و در زمان روم باستان بر می‌گردد و سر جان اسمیت از آن به‌عنوان برخی اوقات نظامی یاد کرده است.[۲۱]
- واژه militia از لاتین باستانی آمده است، که در آن به معنای خدمات دفاعی بود، که متشکل از یک محافظ (مسلح) است که می‌تواند volgas militum باشد. لازم است ذکر شود که این اصطلاح توسط چندین کشور به معنای «فعالیت‌های دفاع» استفاده می‌شود.
- -itia /i:tia/: a state, activity, quality or condition of being[۲۲][۲۳]
- militia /mil:i:tia/: خدمت سربازی[۲۱]
منابع
[ویرایش]
- ↑ متهم «الماس‌های خونین» در دادگاه جنایات جنگی لاهه، دویچه وله فارسی
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "militia, n". Oxford English Dictionary. June 2009.
{{cite web}}: Missing or empty|url=(help) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ The American Heritage Dictionary of the English Language, Fourth Edition. Houghton Mifflin Company, 2000
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ p.7, Sumner
- ↑ «کمیته نجات میلیشیا». بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۹.
- ↑ Sumner, William Hyslop, An Inquiry Into the Importance of the Militia to a Free Commonwealth: In a Letter from William H. Sumner... to John Adams, Late President of the United States; with His Answer, Cummings and Hilliard, Boston, 1823
- ↑ Fields, William S.; Hardy, David T. (Spring 1992). "The Militia and the Constitution: A Legal History". Military Law Review. Archived from the original on 2008-04-10.
Charles II demobilized the army, keeping only troops that he felt would be loyal to the new regime...Charles's "select" militia was composed only of a small part of the population...
- ↑ «جواد غفاری «معمار» نقشه ایران برای سوریه». المشرق. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸.
- ↑ «عراق: درگیری میان شبه‌نظامیان طرفدار ایران و افراد پلیس». خبرگزاری فرانسه. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸.
- ↑ «۹ شبه نظامی در عملیات سپاه پاسداران در غرب ایران کشته شدند». بازتاب. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸.[پیوند مرده]
- ↑ «چهارده شبه‌نظامی سپاه ایران در سوریه کشته شدند». www.aa.com.tr. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۱۱-۰۲.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ اکبر منتجبی (۴ آذر ۱۳۸۶). «بسیج فعال‌تر می‌شود». شهروند امروز (۵۷): ۴۵.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ انتصاب سردار غلامحسین غیب‌پرور به ریاست سازمان بسیج- farsi.khamenei.ir- 19 آذر 95
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ «بیانیه سپاه دربارهٔ فعالیت سیاسی بسیج». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ حسین بشیریه، انقلاب و بسیج سیاسی،انتشارات دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات چاپ دانشگاه تهران، چاپ هفتم،1387ش، صص78-81
- ↑ «مجلس عراق نیروهای حشد شعبی را به رسمیت شناخت». بی‌بی‌سی فارسی. ۶ آذر ١٣٩٥.
- ↑ رسول سیلکه (١٦ ژانویه ٢٠١٧). «ایستگاه‌های سپاه پاسداران در خاور میانه». کردستان و کرد.
- ↑ فردا نیوز (١٦ دیماه ١٣٩٥). «اتهام جدید عفو بین‌الملل به حشد شعبی عراق». فردا نیوز. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ «عفو بین‌الملل حشد شعبی عراق را به ارتکاب جنایت جنگی متهم کرد». مجله اینترنتی جدیدترینها. ١٦ دیماه ١٣٩٥. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] - ↑ استفاده از میلیشیای قبایل افغان در مقابله با طالبان
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ Oxford English Dictionary, March 2002. Oxford University Press.
- ↑ [۱] بایگانی‌شده در مارس ۶, ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
- ↑ "Roots of Style: Radicals of Latin (& Greek) in English (JVS)". Academic.brooklyn.cuny.edu. Archived from the original on 2013-03-27. Retrieved 2014-02-22.
- Tsouras, P.G. Changing Orders: The evolution of the World's Armies, 1945 to the Present Facts On File, Inc, 1994. ISBN 0-8160-3122-3
- فرهنگ هزارواژهٔ نظامی، مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دفتر واژه‌گزینی نظامی ستاد کل نیروهای مسلح، بهار ۱۳۹۲.
