دودمان سارگون

با دودمان سارگون بزرگ که بر امپراتوری آکد در حدود دوهزار سال پیش از میلاد حکومت کرد اشتباه نشود.

دودمان سارگونی liblibbi Šarru-kīn
دودمان سلطنتی
سنگ یادبود با تصویری از ولیعهد سارگونی، ح. ۷۰۴–۶۸۱ پیش از میلاد، به نمایش گذاشته شده در موزه متروپولیتن
کشور	آشور بابل
عنوان‌ها	شاه آشور شاه بابل شاه سومر و اکد شاه مصر و کوش شاه چهارگوشه جهان پادشاه کائنات شاه همه شاهان شاه سرزمین‌ها
پیدایش	۷۲۲ پ. م
بنیان‌گذار	سارگون دوم
آخرین فرمان‌روا	آشور-اوبالیت دوم
فروپاشی	ح. ۶۰۸–۶۰۶ پ. م
برکناری	۶۲۶ پ. م(بابل) ۶۰۹ پ. م(آشور)

دودمان سارگونی آخرین دودمان حکومتگر آشور بود که به عنوان پادشاهان آشور در طول امپراتوری آشوری نو برای کمی بیش از یک قرن از زمان به پادشاهی رسیدن سارگون دوم در ۷۲۲ پیش از میلاد تا سقوط آشور در ۶۰۹ پیش از میلاد، بر قلمروی گسترده‌ای حکومت کردند. اگرچه آشور در نهایت در زمان حکومت آنها سقوط کرد، دودمان سارگونی در اوج قدرت خود و سه جانشین بلافصل سارگون دوم سناخریب (۷۰۵–۶۸۱ پیش از میلاد)، اسرحدون (۶۸۱–۶۶۹ پیش از میلاد) آشوربانیپال (۶۶۹–۶۲۵ پیش از میلاد) بر کشور حکومت کردند. اگرچه این دودمان شامل هفت پادشاه آشوری، دو پادشاه دست نشانده در بابل و شاهزادگان متعدد است، اصطلاح «سارگونی» گاهی فقط برای سناخریب، اسرحدون و آشوربانیپال به کار می‌رود.

اگرچه دودمان سارگونی‌ها فقط سلطنت چند پادشاه را در بر می‌گیرد، اما حکومت آنها باعث شد که مرزهای امپراتوری به گونه‌ای رشد کند که کل خاور نزدیک باستان، مدیترانه شرقی، آسیای صغیر، قفقاز و بخش‌هایی از شبه جزیره عربستان و شمال آفریقا را دربرگیرد و شاهد انقیاد رقبایی چون بابل، ایلام، پارس، اورارتو، لیدیه، مادها، فریگیه، کیمریان، اسرائیل، یهودا، فینقیه، کلده، کنعان، امپراتوری کوشی، اعراب و مصر باشد، این دولت‌ها همان‌طور که رقبای آشور بودند یا به‌طور کامل تسخیر شده یا دست‌نشانده آشور شدند.

پس از فتح مجدد بابل توسط سارگون دوم در سال ۷۱۰ پیش از میلاد، سارگونی‌ها نیز به‌طور دوره‌ای به عنوان پادشاهان بابل حکومت می‌کردند، اگرچه گاهی ترجیح می‌دادند پادشاهان دست‌نشانده تعیین کنند؛ زیرا به آنان ثابت شد که کنترل بابل بسیار دشوار است، زیرا این شهر و سرزمین‌های اطراف آن در جنوب میانرودان، علیرغم اینکه روش‌های مختلفی برای جلب رضایت بابلی‌ها انجام می‌شد، بارها و بارها علیه پادشاهان سارگونی شورش کردند. در شورشی نهایی، توسط نبوپلسر در سال ۶۲۶ پیش از میلاد، موفق به تأسیس یک پادشاهی مستقل جدید به نام امپراتوری بابل نو شد که کمتر از دو دهه بعد امپراتوری آشوری نو را نابود کرد و به حکومت آنان پایان داد. در دوران دودمان سارگونی‌ها، بابلی‌ها با مادها که رقبای آشوری‌ها نیز بودند، متحد شده و اگرچه جنگ ماد و بابل علیه امپراتوری آشور در ابتدا قطعی نبود، سقوط نینوا و مرگ پادشاه سین-شر-ایشکون در سال ۶۱۲ پیش از میلاد یک ضربه مهلک برای امپراتوری آشور بود. جانشین سین-شر-ایشکون، آشور-اوبالیت دوم آنچه از ارتش آشور باقی مانده بود را در شهر حران گرد آورد، اما شهر در ۶۱۰–۶۰۹ پیش از میلاد طی نبرد و محاصره‌ای سخت، سقوط کرد و در تلاش برای بازپس‌گیری آن در ۶۰۹ پیش از میلاد شکست خورد و حکومت دودمان سارگونی‌ها و تاریخ نزدیک به دو هزار ساله آشور به عنوان یک نهاد سیاسی مستقل به پایان رسید.

منابع

• Ahmed, Sami Said (2018). Southern Mesopotamia in the time of Ashurbanipal. Walter de Gruyter GmbH & Co KG. ISBN 978-3-11-103358-7.
• Albenda, Pauline (2014). "Thoughts on some images of King Ashurbanipal". N.A.B.U. 4 (98): 153–154.
• Budge, Ernest A. (2007) [1880]. The History of Esarhaddon. Routledge. ISBN 978-1-136-37321-3.
• Carter, Elizabeth; Stolper, Matthew W. (1984). Elam: Surveys of Political History and Archaeology. ISBN 978-0-520-09950-0.
• Chen, Fei (2020). "A List of Assyrian Kings". Study on the Synchronistic King List from Ashur. BRILL. ISBN 978-9004430921.
• Cogan, Mordechai (2017). "Restoring the Empire". Israel Exploration Journal. 67 (2): 151–167. JSTOR 26740626.
• Cole, Steven W.; Machinist, Peter (1998). Letters From Priests to the Kings Esarhaddon and Assurbanipal (PDF). Helsinki University Press. ISBN 978-1-57506-329-4.
• Damrosch, David (2007). The Buried Book: The Loss and Rediscovery of the Great Epic of Gilgamesh. Henry Holt and Company. ISBN 978-0-8050-8725-3.
• Da Riva, Rocío (2017). "The Figure of Nabopolassar in Late Achaemenid and Hellenistic Historiographic Tradition: BM 34793 and CUA 90". Journal of Near Eastern Studies. 76 (1): 75–92. doi:10.1086/690464.
• Davenport, T. L. (2016). Situation and Organisation: The Empire Building of Tiglath-Pileser III (745-728 BC) (PDF) (PhD thesis). University of Sydney.
• Elayi, Josette (2017). Sargon II, King of Assyria. SBL Press. ISBN 978-1-62837-177-2.
• Fales, Frederick Mario (2014). "The Two Dynasties of Assyria". In Gaspa, Salvatore; Greco, Alessandro; Morandi Bonacossi, Daniele; Ponchia, Simonetta; Rollinger, Robert (eds.). From Source to History: Studies on Ancient Near Eastern Worlds and Beyond. Münster: Ugarit Verlag. ISBN 978-3-86835-101-9.
• Foster, Benjamin R.; Foster, Karen Polinger (2009). Civilizations of Ancient Iraq. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14997-4.
• Garelli, Paul (1991). "The Achievement of Tiglath-pileser III: Novelty or Continuity?" (PDF). In Cogan, M.; Eph'al, I. (eds.). Studies in Assyrian History and Ancient Near Eastern Historiography Presented to Hayim Tadmor. Jerusalem: Magnes.
• الگو:Cambridge Ancient History
• Kalimi, Isaac; Richardson, Seth (2014). Sennacherib at the Gates of Jerusalem: Story, History and Historiography. BRILL. ISBN 978-9004265615.
• Karlsson, Mattias (2017). "Assyrian Royal Titulary in Babylonia". S2CID 6128352. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
• Knapp, Andrew (2015). Royal Apologetic in the Ancient Near East. SBL Press. ISBN 978-0-88414-074-0.
• Kertai, David (2013). "The Queens of the Neo-Assyrian Empire". Altorientalische Forschungen. 40 (1): 108–124. doi:10.1524/aof.2013.0006. S2CID 163392326.
• Knapp, Andrew (2020). "The Murderer of Sennacherib, yet Again: The Case against Esarhaddon". Journal of the American Oriental Society. 140 (1): 165–181. doi:10.7817/jameroriesoci.140.1.0165.
• Leick, Gwendolyn (2009). Historical Dictionary of Mesopotamia. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6324-8.
• Lipschits, Oled (2005). The Fall and Rise of Jerusalem: Judah under Babylonian Rule. Eisenbrauns. ISBN 978-1-57506-095-8.
• Luckenbill, Daniel David (1927). Ancient Records of Assyria and Babylonia Volume 2: Historical Records of Assyria From Sargon to the End. University of Chicago Press.
• Na’aman, Nadav (1991). "Chronology and History in the Late Assyrian Empire (631—619 B.C.)". Zeitschrift für Assyriologie. 81 (1–2): 243–267. doi:10.1515/zava.1991.81.1-2.243. S2CID 159785150.
• Parker, Bradley J. (2011). "The Construction and Performance of Kingship in the Neo-Assyrian Empire". Journal of Anthropological Research. 67 (3): 357–386. doi:10.3998/jar.0521004.0067.303. JSTOR 41303323. S2CID 145597598.
• Porter, Barbara N. (1993). Images, Power, and Politics: Figurative Aspects of Esarhaddon's Babylonian Policy. American Philosophical Society. ISBN 978-0-87169-208-5.
• Radner, Karen (2003). "The Trials of Esarhaddon: The Conspiracy of 670 BC". ISIMU: Revista sobre Oriente Próximo y Egipto en la antigüedad. Universidad Autónoma de Madrid. 6: 165–183.
• Radner, Karen (2016). "Revolts in the Assyrian Empire: Succession Wars, Rebellions Against a False King and Independence Movements". In Collins, John J.; Manning, J. G. (eds.). Revolt and Resistance in the Ancient Classical World and the Near East: In the Crucible of Empire. Brill Publishers. ISBN 978-9004330184.
• Radner, Karen (2019). "Last Emperor or Crown Prince Forever? Aššur-uballiṭ II of Assyria according to Archival Sources". State Archives of Assyria Studies. 28: 135–142.
• Reade, J. E. (1998). "Assyrian eponyms, kings and pretenders, 648-605 BC". Orientalia (NOVA Series). 67 (2): 255–265. JSTOR 43076393.
• Rowton, M. B. (1951). "Jeremiah and the Death of Josiah". Journal of Near Eastern Studies. 2 (10): 128–130. doi:10.1086/371028. S2CID 162308322.
• Teppo, Saana (2007). "Agency and the Neo-Assyrian Women of the Palace". Studia Orientalia Electronica (101): 381–420.
• Van Der Spek, R. (1977). "The struggle of king Sargon II of Assyria against the Chaldaean Merodach-Baladan (710-707 B.C.)". JEOL. 25: 56–66.
• Zaia, Shana (2019). "My Brother's Keeper: Assurbanipal versus Šamaš-šuma-ukīn" (PDF). Journal of Ancient Near Eastern History. 6 (1): 19–52. doi:10.1515/janeh-2018-2001. hdl:10138/303983. S2CID 165318561.

مقالهٔ اصلی این رده، دودمان سارگون است.