آپارتاید

تابلویی مبنی بر «اختصاص ساحل دریا به افراد عضو نژاد سفید» و اعمال آپارتاید در مورد سیاهپوستان به زبان‌های انگلیسی، هلندی و زولو

آپارتاید (به انگلیسی: Apartheid) یا جدانژادی که واژه‌ای به زبان هلندی است یکی از اشکال تبعیض نژادی را بیان می‌کند و در اصل عبارت است از سیاست تبعیضی که نژادپرستان کشور جمهوری آفریقای جنوبی علیه اکثریت سیاهپوست بومی و بومیان آن کشور اعمال می‌کردند.جداسازی نژادی از ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۴ ادامه داشت.( در سال 1948، پس از پیروزی حزب ملی در انتخابات آن سال، آپارتاید به یک پروژه اجتماعی دولت بر اساس یک سری قوانین تبدیل شد که آن را قانونی می کرد.) سفید پوستان،که فقط ۱۴ درصد جمعیت را تشکیل می دادند،از دادن حق رأی به سیاهان یا آسیایی ها خودداری کردند.این مردم از حقوق پایه ی خود محروم می شدند و اجازه ی آمیختن با سفیدها را نداشتند.

قوانینی که پایه‌های آپارتاید را تشکیل می‌داد در اوایل دهه 1990 لغو شد، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی این سیاست تبعیض‌آمیز تا قرن بیست و یکم ادامه داشت.در سال 1966، مجمع عمومی آپارتاید را جنایت علیه بشریت نامید و در سال 1984 شورای امنیت این تصمیم را تأیید کرد (قطعنامه 556 اکتبر 123) کنوانسیون آپارتاید گام نهایی در محکومیت آپارتاید بود، زیرا نه تنها اعلام کرد که آپارتاید غیرقانونی است زیرا منشور سازمان ملل را نقض می کند، بلکه علاوه بر آن آپارتاید را جرم تلقی می کند. کنوانسیون آپارتاید در 30 نوامبر 1973 با 91 رای موافق، چهار رای مخالف (پرتغال، آفریقای جنوبی، بریتانیا و ایالات متحده) و 26 رای ممتنع توسط مجمع عمومی به تصویب رسید.در 27 آوریل 1994، پس از قرن ها حکومت سفید پوستان، سیاه پوستان آفریقای جنوبی برای اولین بار در انتخابات عمومی شرکت کردند. این پایان رسمی حکومت آپارتاید بود که چند روز بعد زمانی که نلسون ماندلا به عنوان اولین رئیس جمهور سیاه پوست سوگند یاد کرد، تثبیت شد.

از نظر لغوی به معنای مجزا و جدا نگهداشتن است. آپارتاید یعنی جدا نگه داشتن افراد متعلق به نژادهای غیرسفید، مجبور کردن آن‌ها به اقامت در محلات و استان‌های خاص، محروم کردن آن‌ها از کلیه حقوق سیاسی و امکان تحصیل و پیشرفت. در دوران آپارتاید در مناطقی که سیاهپوستان مجبور به اقامت در آن می‌شدند و حق خروج از آن را نداشتند حداقل امکانات زندگی نیز موجود نبود. کنگرهٔ ملی آفریقا با درخواست ایجاد جامعهٔ آزاد چندقومی، جنگی علیه نظام آپارتاید به راه انداخت. طرفداران لغو آپارتاید، تظاهرات آرامی در شپرویل و تسوتو به راه انداختند، که با مقاومت مخالفان روبه‌رو شد. راهپیمایان سیاه‌پوست شلاق خوردند، و حتی در ۲۱ مارس ۱۹۶۰، حدود ۶۹ آفریقایی کشته شدند. دوتن از مخالفان اصلی آپارتاید، استیو بایکو و نلسون ماندلا بودند. استیو بایکو به حکومت سیاهان اعتقاد داشت، در حالی که ماندلا به حقوقی مساوی برای تمامی اهالی آفریقای جنوبی معتقد بود. در سال ۱۹۶۲، ماندلا دستگیر شد و پس از محاکمه به حبس ابد محکوم گردید. در سال ۱۹۹۰، ماندلا در سن ۷۲ سالگی آزاد شد و مبارزه برای حقوق انسانی اهالی آفریقای جنوبی را از سر گرفت. سرانجام اف. دبلیو. کلرک رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی با او وارد مذاکره شد. یک سال بعد، کنگره ملّی آفریقای جنوبی پیروز شد و ماندلا به ریاست جمهوری رسید و رژیم آپارتاید در مورد سیاهپوستان، لغو گردید.

چهره‌های مهم

برخی از چهره‌های مهم مرتبط با آپارتاید عبارتند از:

• استیو بایکو
• دزموند توتو
• هلن سوزمن
• والتر سیسولو
• اف. دبلیو. کلرک
• نلسون ماندلا
• پی دبلیو بوتا

جستارهای وابسته

• تحریم ورزشی آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید
• مقاومت داخلی علیه آپارتاید
• اسرائیل و آپارتاید
• اتحادیه راگبی و آپارتاید
• مذاکرات برای پایان دادن به آپارتاید در آفریقای جنوبی