خمسه

خمسه به معنی پنج‌تایی یا پنج‌گانه می‌تواند به موارد زیر اشاره کند:

افراد

• علیرضا خمسه، بازیگر تئاتر ، سینما ، تلویزیون ایرانی
• اسماعیل سعادتی، نویسنده و مترجم آثار فلسفی

نام‌ها

• عرب خمسه، یکی از نژادهای عرب عشایر استان فارس
• ایلات خمسه، اتحادیه‌ای متشکل از پنج ایل در منطقه فارس
• استان خمسه،به شهرهای زنجان،خرمدره،قزوین،تاکستان،ابهر در اصطلاح استان خمسه گفته می‌شد که از دوره پهلوی اول به عنوان استان زنجان نامیده شد .
• زنجان، نام قدیمی زنجان
• سهره جنگلی یا بلبل خمسه

مفاهیم

• خمسه متحیره یا پنجه سرگردان، یعنی پنج سیارهٔ تیر ، ناهید ، بهرام (مریخ)، مشتری (هرمز) و کیوان (زُحل)
• صنایع خمسه یا صنعت‌های پنج‌گانه در منطق به صنعت‌های برهان ، جدل ، خطابه ، شعر ، و مغالطه گفته می‌شود.
• اندرگاه یا خمسه مسترقه

در ادبیات

خمسه عنوان عمومی آثار پنج قسمتی از گوینده یا نویسنده‌ای واحد است که معمولاً به پنج منظومه یا مثنوی گفته می‌شود. مشهورترین آنها خمسه نظامی است. در تاریخ ادبیات فارسی عده‌ای از شاعران خمسه‌سرایی کرده یا قصد سرودن خمسه داشته‌اند، از آن جمله: حسینی قزوینی، هاتفی جامی، (خمسهٔ ناتمام)، اشرف مراغی، روح الامین اصفهانی، میرمحمد اسماعیل ابجدی، امیرخسرو دهلوی و عبدی بیک نویدی.