قلعه خندان
| تپه قلعه خندان | |
|---|---|
| نام | تپه قلعه خندان |
| کشور | ایران |
| استان | استان گلستان |
| شهرستان | گرگان |
| اطلاعات اثر | |
| کاربری | تپه، قلعه |
| دیرینگی | دوره ساسانیان |
| دورهٔ ساخت اثر | دوره ساسانیان، دوران‌های تاریخی پس از اسلام |
| اطلاعات ثبتی | |
| شمارهٔ ثبت | ۱۷۰۱ |
| تاریخ ثبت ملی | ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ |
تپه قلعه خندان مربوط به دوره ساسانیان و دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در گرگان، میدان مازندران، جبهه جنوبی خیابان عدالت واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۷۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است[۱]
وجود یک معبر مخفی زیرزمینی حدفاصل محوطه باستانی قلعه خندان تا شهر استرآباد و امکان ذخیره آذوقه و مواد غذایی در آن معبر، یکی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز این اثر تاریخی پر راز و رمز محسوب می‌شود که درگذشته مورداستفاده بسیاری از ساکنان شهر استرآباد بوده‌است.
همچنین طبق اسناد تاریخی موجود و بررسی‌های انجام‌شده، این تپه و قلعه آن در دوران باستان، منطقه‌ای تدافعی بوده که ۱۲ برجک دیده‌بانی در اطراف آن قرار داشته‌است.[۲]
تپه قلعه خندان در جنوب غربی شهر گرگان قرار دارد و برای نخستین بار ژاک دمرگان در سال ۱۸۹۶ میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری چند از تهیه نمود. در سال ۱۳۸۸ گروه باستان‌شناسی، میراث فرهنگی استان گلستان در آن گمانه‌های به منظور لایه نگاری و مشخص کردن سازه‌های معماری آن انجام داد. آثار بدست آمده شامل خشت‌های ۸×۳۸×۳۸ سانتی‌متری متعلق به اواخر دوره ساسانی و آثاری از قرون اولیه اسلام تا دوره صفویه بود. این قلعه تا دوره صفویه در درون برج و باروی استرآباد قرار داشته و بعد از تخریب آن در دوره افشاریه، برج و باروی جدیدی در دوره قاجاریه کشیده شد که قلعه خندان در بیرون از شهر قرار داشته‌است.
طبق دانشنامه ایرانیکا، زادراکارتا همان قلعه خندان است.[۳]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ «دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌شهر». وزارت راه و شهرسازی. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ «تپه قلعه خندان در غرب گرگان». دوستداران ایران.
- ↑ Ḥabib-Allāh Zanjāni, Eckart Ehlers, Muhammad Yusof Kiani, A. D. H. Bivar, C. Edmund Bosworth, Jawād Neyestāni and EIr, “GORGĀN”, in: Encyclopaedia Iranica Online, © Trustees of Columbia University in the City of New York. Consulted online on 24 February 2024. http://dx.doi.org/10.1163/2330-4804_EIRO_COM_11038
- عباسی، قربانعلی: ۱۳۹۱، گزارش گمانه زنی قلعه خندان گرگان، چکیده مقاله‌های یازدهمین گردهم آیی سالانه باستان‌شناسی ایران، تهران، موزه ملی، صص ۳۰۵–۳۰۴
 | این یک مقالهٔ خرد یکی از آثار باستانی ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |