تمامیت ارضی
تمامیت ارضی[۱][۲] یا تمامیت سرزمینی[۲] (به انگلیسی: Territorial Integrity) یا یکپارچگی سرزمینی،[۳] اصلی در حقوق بین‌الملل است که به دولت‌های مستقل این حق را میدهد تا از مرزها و زمین کشورشان در برابر یک دولت دیگر دفاع و پاسداری کنند. این اصل در بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد بیان شده و به عنوان حقوق بین‌الملل عرفی نیز شناخته می‌شود.[۴] این منشور چنین بیان می‌کند که تحمیل تغییر مرز های یک کشور از سوی کشوری دیگر، یک عمل تجاوزگرانه به شمار می‌آید.
میان این اصل و رویداد مداخله بشردوستانه تحت ماده 73.b منشور ملل متحد «برای توسعه خودمختاری، در نظر گرفتن خواسته‌های سیاسی ملت‌ها و کمک به آنها در گسترش تدریجی نهادهای سیاسی آزادشان، با توجه به شرایط ویژه هر کشور و مردمان آن و مراحل گوناگون گسترش آنها»ناسازگاری هایی وجود دارد.[۵]
در سالهای اخیر برای اینکه کشور ها بدون جنگ به استقلال برسند از همه پرسی هایی که زیر نظر و مورد تایید سازمان ملل متحد و شورای امنیت است استفاده می‌شود.
تاریخچه
[ویرایش]پیش از دوره مدرن، نظام با تعریف مشخصی در خصوص مرزهای بین المللی وجود نداشت.[۶] اقتدار بر فضاهای سرزمینی غیر خطی بود، و غالباً همپوشانی داشت و در حال جابه جایی بود.[۷][۸]
به نوشته مارک زکر، «مرزهای ملی با نقشه برداری دقیق تازه در قرن نوزدهم پدیدار شد.»[۹] گونترام هرب تاریخ ظاهر شدن سرزمین های سیاسی با تعریف واضح را به قرن پانزدهم می رساند.[۱۰]
به‌طور گسترده تصور می رود پیمان وستفالی در ۱۶۴۸ تمامیت ارضی را به عنوان سنگ بنای حاکمیت قرار داه است، که در مفهوم حاکمیت وستفالی تجسم پیدا کرده، اما حتی این لزوماً بازتاب دهنده حق مطلقی به اراضی مشخصی نیست.[۱۱] حتی پس از وستفالی، تبادل ارضی بین دولت‌ها رایج باقی ماند. در نتیجه این دولت ها از نظر فرهنگی متنوع و از نظر سیاسی نا سازمان یافته بودند، و مردم به‌طور دسته جمعی با مرزهای دولت‌ها شناسایی نمی‌شدند.[۱۲]
ظهور ملی گرایی و تعیین سرنوشت در قرن‌های هیجدهم و نوزدهم باعث شد درک مردم از کشورهایی که در آنها می‌زیستند تغییر کند. ملی‌گرایی مروج این باور بود که سرزمین به یک ملت تعلق دارد و این که باید به تمامیت ارضی یک ملت احترام گذاشته شود.[۱۳] گونترام هرب استدلال می‌کند که هویت ملی «تنها از آنجا به سرزمین وابسته است که سرزمین شواهد ملموسی برای موجودیت ملت و ریشه‌های تاریخی آن فراهم می‌کند، و یک ملت برای مطالبه کردن دولت خود نیازمند یک سرزمین ملی با محدوده واضح است.»[۱۴]
در پی جنگ جهانی اول، تأسیس جامعه ملل سرآغاز دورهٔ جدیدی از همکاری بین‌المللی شد. میثاق جامعه تمامیت ارضی را به عنوان یک اصل کلیدی حقوق بین‌الملل وارد قانون کرد.[۱۵] به هر روی، شرایط سیاسی برای حفظ وضعیت موجود ارضی پس از جنگ همیشه حفظ نشده و فیصله‌های گوناگون پس از جنگ شامل تبادلات ارضی بی توجه به جمعیت های بومی بوده است.[۱۶]
با تشکیل سازمان ملل متحد (UN) و بعد از آن سازمان هایی چون کنفرانس امنیت و همکاری در اروپا (امروزه سازمان امنیت و همکاری اروپا), تمامیت ارضی به بخش مستحکمی از قطعنامه‌های بین‌المللی تبدیل شد. منشور ملل متحد بر الزام کشورها بر عدم استفاده از زور برای تغییر مرزهای کشورها تأکید کرد.[۱۷]
در یک جهان در حال تغییر
[ویرایش]پس از جنگ جهانی دوم اعمال قوانین سختگیرانه اصل یکپارچگی سرزمینی (تمامیت ارضی) زمینه‌‌ساز بروز دشواری‌هایی شده و ممکن است در مواجهه با واقعیت «روی زمین» برساخته‌‌ای بیش از حد مصنوعی برداشت شود.[۱۸]
در نشست جهانی ۲۰۰۵، کشورهای جهان بر سر وجود یک «مسئولیت حفاظت» به توافق رسیدند که مجوزی برای حق مداخله بشردوستانه میدهد. استدلال شده که این مسئولیت می‌تواند اعمال منعطف مفاهیم اقتدار ملی و تمامیت ارضی را مقدور سازد و پایبندی سفت و سخت را قدری تسهیل کرده و وضعیت دفاکتوی سرزمین و دیگر عوامل را به صورت مورد به مورد لحاظ کند.[۱۹] قطعنامه ۱۶۷۴ شورای امنیت، که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد در ۲۸ آوریل ۲۰۰۶ رسید بر مفاد بندهای ۱۳۸ و ۱۳۹ سند نتیجه اجلاس جهانی دربارهٔ مسئولیت حفاظت از جمعیت‌ها در برابر نسل‌کشی، جرایم جنگی، پاکسازی قومی و جنایات علیه بشریت تأکید کرد.[۲۰]
به هر روی، این مسئولیت حفاظت تنها مربوط به قابلیت قدرت‌های بیرونی برای چیرگی بر اقتدار ملی است و صریحاً شامل تغییر مرزها نمی‌شود.
نظر مشورتی درباره اعلامیه استقلال کوزوو ادعا می‌کند یکپارچگی سرزمینی از دیدگاه حقوق بین‌الملل دربارهٔ اعلان استقلال کوزوو نقض نمی‌شود.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ساعد، نادر (۱۳۸۳). «مفهوم تمامیت ارضی در نظم حقوقی بین‌المللی». اطلاع‌رسانی حقوقی. ۷. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۳.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «تمامیت سرزمینی» [جغرافیای سیاسی] هم‌ارزِ «territorial integrity» (انگلیسی) مترادفِ: «تمامیت ارضی» هم‌ارزِ واژهٔ بیگانه‌ای دیگر؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر یازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۴۵-۳ (ذیل سرواژهٔ Territorial integrity)
- ↑ مجتهدزاده، پیروز (۱۳۸۳). «دخالت اتحادیة اروپا به سود توسعه طلبی ابوظبی در مورد جزایر تنب و ابوموسی: اهانتی به یکپارچگی سرزمینی ایران». اطلاعات سیاسی–اقتصادی. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئن ۲۰۲۳.
- ↑ Nations, United. "Chapter I: Purposes and Principles (Articles 1-2)". United Nations (به انگلیسی). Archived from the original on 2 October 2022. Retrieved 2023-03-27.
- ↑ Nations, United. "Chapter XI: Declaration Regarding Non-Self-Governing Territories (Articles 73-74)". United Nations (به انگلیسی). Archived from the original on 24 March 2023. Retrieved 2023-03-27.
- ↑ Zacher, Mark W. (2001). "The Territorial Integrity Norm: International Boundaries and the Use of Force" (PDF). International Organization. 55 (2): 215–250. Retrieved 28 December 2023.
- ↑ Goettlich, Kerry (2019). "The rise of linear borders in world politics". European Journal of International Relations. 25 (1): 203–228. doi:10.1177/1354066118760991.
- ↑ Zacher, p.216
- ↑ Zacher, p.216
- ↑ Herb, Guntram H. (1999). Kaplan, David H.; Herb, G. Henrik (eds.). Nested Identities: Nationalism, Territory, and Scale. United Kingdom: Rowman & Littlefield Publishers. p. 10. ISBN 978-0-8476-8467-0.
- ↑ Zacher, p.216
- ↑ Zacher, p.217
- ↑ Zacher, p.217
- ↑ Herb, p.9
- ↑ Zacher, p.219
- ↑ Zacher", p.220
- ↑ Zacher, p.221
- ↑ Stuart Elden (University Of Durham) Boundaries-in-the-making (Part 1): Critical perspectives on national borders بایگانی‌شده در ۲۰۰۶-۰۸-۲۳ توسط Wayback Machine paper presented on 4 June 2005 to the Association of American Geographers بایگانی‌شده در ۲۰۰۷-۰۲-۰۶ توسط Wayback Machine 2005 Annual Meeting
- ↑ Annan calls for endorsement of Responsibility to Protect بایگانی‌شده در ۲۰۰۵-۰۹-۱۰ توسط Wayback Machine
- ↑ Resolution 1674 (2006) بایگانی‌شده در ۲۰۰۹-۰۲-۲۳ توسط Wayback Machine on the United Nations Information System on the Question of Palestine بایگانی‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۵ توسط Wayback Machine website