آغابیگم جوانشیر

آغابیگم جوانشیر
سلطنت	قاجار
زاده	۱۷۸۰ میلادی قره‌باغ
درگذشته	۱۸۲۸ میلادی (رجب ۱۲۴۴ قمری) قم، ایران
آرامگاه	حرم معصومه
همسر(ان)	فتحعلی‌شاه
دودمان	قاجار
پدر	ابراهیم خلیل جوانشیر

آغابـِیگُم جوانشیر (تخلص شعری: آغاباجی) از همسران فتحعلی شاه قاجار و حاکم قم بود. او دختر ابراهیم خلیل خان جوانشیر خان دوم قره‌باغ بود و به فارسی و ترکی شعر می‌سرود.

آغابیگم آغا عمه خورشیدبانو ناتوان، از شاعره‌های قفقاز بود که او نیز به فارسی و ترکی شعر می‌سرود.

بخشی از زندگینامه

آغاباجی چندان تمایلی به همجواری با دیگر همسران شاه و اهالی حرم نداشت و به همین منظور در قصری که شاه در نزدیکی امامزاده قاسم شمیران برای ییلاق خود بنا کرده بود اقامت کرد و فتحعلی شاه نیز عایدات شهر قم را به وی واگذار کرد. آغاباجی پس از چندی به همراه فرزند خواندگان خود به قم رفت و در این شهر ماندگار شد، شاه نیز برای ملاقات با وی به قم می‌رفت. او در دوره اقامتش در قم اقداماتی برای ساخت مسجد، مدرسه و حمام کرده است. اعضای حرمسرا به او «بانوی بانوان شاه» یا «بانوی حرم» و «ملکه ایران» می‌گفتند. او در سال ۱۲۴۸ ق در قم درگذشت و در همان شهر دفن شد. آغابیگم آغا که صاحب فرزندی از شاه نبود از سوی همسر مأمور تربیت دو تن از فرزندان وی به نام کیکاووس میرزا و مرصع خانم شد.

ملک ایرج میرزا، پسر فتحعلی‌شاه، می‌نویسد:

«در سنه ۱۲۴۲ قمری ... آغابیگم تقاضای حکومت قم کرد. شاهزاده [کی‌کاووس میرزا] ایشان را برداشته به قم رفت. بعد از یک سال و نیم حکومت، آغاباجی مرحوم شد. حکومت مسلم شد به شاهزاده.».

علاقه به شاعری

آغابیگم آغا از سواد بهره‌مند بود و شعر می‌سرود، تخلص او «طوطی» بود. دراینجا چند بیت از شعرهای وی نقل می‌شود:

خرم آن کو به سر کوی تو جایی دارد		که سر کوی تو خوش آب و هوایی دارد
به سفر رفت و دلم شد جرس ناقه او		رسم این است که هر ناقه درایی دارد

سوختم از آتش غم ناصحا تا کی ز منع

می‌زنی بر آتشم دامن برو خاموش باش

و شعر معروف او به زبان ترکی که به گلایه برای فتحعلی شاه سروده است:

یارم گیجه گلدی گیجه قالدی گیجه گیتدی

هیچ بیلمدم عمرم نیجه گلدی نیجه قالدی نیجه گیتدی