نمایه انفجارپذیری فوران آتشفشانی
نمایه انفجارپذیری فوران آتشفشانی (به انگلیسی: volcanic explosivity index) یا نمایه شدت فوران آتشفشان که به اختصار با VEI نشان داده میشود، بهروش اندازهگیری و محاسبه نسبی نیروی فورانی کوههای آتشفشان اطلاق میگردد.
این روش، مشابه با دستگاه اندازهگیری زمینلرزه، که واحد آن بزرگی گشتاوری است میباشد. این روش اندازهگیری توسط دو نفر زمینشناس شاغل در سازمان زمینشناسی ایالات متحده آمریکا به نامهای کریس نیوهال و استیو سلف∗ در سال ۱۹۸۲ ارائه شد. ارتفاع ستون دود و حجم مواد خارج شده، فاکتورهای عمده درترتیب جدول سنجش انفجار هستند. ترتیب درجات برحسب افزایش لگاریتمی محاسبه شده، یعنی نیروی هر درجه، دهبرابر درجهٔ پیشین است. تقسیم درجات از صفر تا هشت است که درجه صفر مبین فعالیت تقریباً کمخطر آتشفشان میباشد در صورتیکه عدد هشت، فوران عظیم و سهمناکی را با تأثیرها جهانی نمایش میدهد. درجه ۹ نیز در این جدول قابل محاسبه میباشد اما درصورت وقوع چنین آتشفشانی، بهاحتمال قوی نابودی جهان حتمی خواهد بود.
نمایه سنجش انفجار
[ویرایش]VEI ارتفاع ستون دود حجم مذاب خارج شده نوبت طغیان صفر <۱۰۰ متر <۱۰٬۰۰۰ متر مکعب روزانه یک ۱۰۰ – ۱۰۰۰ متر ۱۰٬۰۰۰–۱٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب روزانه دو ۱ – ۵ کیلومتر ۱٬۰۰۰٬۰۰۰–۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب هفتگی سه ۳ – ۱۵ کیلومتر ۱۰٬۰۰۰٬۰۰۰ مترمکعب - ۰٫۱ کیلومترمکعب سالانه چهار ۱۰ – ۲۵ کیلومتر ۰٫۱–۱ کیلومترمکعب > ۱۰ سال پنج > ۲۵ کیلومتر ۱–۱۰ کیلومترمکعب > ۱۰۰ سال شش > ۲۵ کیلومتر ۱۰–۱۰۰ کیلومترمکعب > ۱۰۰ سال هفت > ۲۵ کیلومتر ۱۰۰–۱۰۰۰ کیلومترمکعب > ۱۰۰۰ سال هشت > ۲۵ کیلومتر > ۱۰۰۰ کیلومترمکعب > ۱۰٫۰۰۰ سال
در طول یکصد هزار سال گذشته فقط یکبار انفجاری بهشدت ۸ VEI به وقوع پیوسته∗ و در ده هزار سال گذشته حداقل پنج انفجار آتشفشانی با درجه ۷ VEI اتفاق افتادهاست.
طبقهبندی
[ویرایش]نمایه انفجارپذیری فوران آتشفشانی از ۰ تا ۸ طبقهبندی شده و فوران هر نمایه بستگی به مقدار مواد آتشفشانی پرتابشده، مدت زمان زمان و ارتفاع فوران دارد. این نمایه از VEI-2 و بالاتر، نوعی مقیاس لگاریتمی است که افزایش ۱ واحد نمایه نشاندهنده فورانی ۱۰ برابر قدرتمندتر است. به این ترتیب، یک ناپیوستگی در تعریف VEI بین نمایههای ۱ و ۲ وجود دارد. حد زیرین حجم مواد خروجی با ضریب صد، از ۱۰٬۰۰۰ تا ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ متر مکعب تغییر میکند، در حالی که ضریب بین تمام نمایههای بالاتر ۱۰ است. در جدول زیر فراوانی هر VEI نشاندهنده تعداد تقریبی فورانهای جدید آن VEI یا بالاتر است.
پانویس
[ویرایش]۱- ^ مخفف جمله انگلیسی (Volcanic Explosivity Index) است. آلمانی آن Vulkanexplosivitätsindex میباشد.
۲- ^ نام طراحان جدول محاسبه انفجار Chris Newhall + Steve Self
۳- ^ انفجار آتشفشان توبا در سوماترا، هفتاد و چهار هزار سال پیش بهاین درجه رسیدهاست. پیش از انفجار توبا دو انفجار دیگر توسط آتشفشان یلوستون با قدرت ۸ درجه اتفاق افتادهاست.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ "Volcanic Explosivity Index (VEI)". Global Volcanism Program. مؤسسه اسمیتسونین. Archived from the original on November 10, 2011. Retrieved August 21, 2014.
- ↑ Dosseto, A. (2011). Turner, S. P.; Van-Orman, J. A. (eds.). Timescales of Magmatic Processes: From Core to Atmosphere. Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4443-3260-5.
- ↑ Rothery, David A. (2010), Volcanoes, Earthquakes and Tsunamis, Teach Yourself