پرش به محتوا

خوانش‌پریشی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از دیسلکسیا)
دیسلِکسیا
thumbtime=سن ورود به مدرسه
دستخط یک شخص دیسلکسیک به یونانی
تخصصعصب‌روان‌شناسی، پزشکی کودکان ویرایش این در ویکی‌داده
نشانه‌هامشکل در خواندن[۱]
علتدلایل ژنتیکی و محیطی name=Lancet2012 />
عوامل خطرتاریخچه وجود در خانواده، اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی[۲]
تشخیص افتراقیمشکلات شنوایی یا مشکلات بینایی، آموزش خواندن ناکافی[۳]
درماناصلاح و تنظیم روش‌های تدریس[۱]
شیوع۳–۷%[۴][۵]
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰R48.0
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام315.02
اُمیم۱۲۷۷۰۰
دادگان بیماری‌ها4016
پیشنت پلاسدیسلِکسیا
سمپD004410

خوانش‌پریشی،[۶] اختلال در خواندن، دُش‌خوانی یا دیسلِکسیا (به انگلیسی: Dyslexia) اختلالی است که با خواندن پایین‌تر از سطح مورد انتظار از سن فرد مشخص می‌شود.[۱][۷] افراد مختلف به درجات مختلف تحت تأثیر قرار می‌گیرند.[۲] این اختلال موجب اختلال در روان‌خوانی یا درک مطلب می‌شود.[۸] دیسلکسیا، می‌تواند خود را به عنوان یک مشکل در رابطه با واج‌خوانی، و رمزگشایی، دیکته، مهارت شنوایی، حافظه‌کوتاه‌مدت، یا نامگذاری‌سریع آشکار کند.[۹]

زیرگروه‌ها

[ویرایش]

سه نوع زیرگروه شناختی برای خوانش‌پریشی تعریف شده‌است که شامل: شنیداری، دیداری، و توجه است.[۹][۱۰] ناتوانی خوانِش، یا دیسلِکسیا یکی از معمول‌ترین ناتوانی‌های آموزشی می‌باشد. هم چنین محققان دانشگاه ام آی تی دریافتند افراد مبتلا به خوانش‌پریشی در تشخیص و شناسایی چهره افراد نیز با ابهاماتی روبرو هستند.[۱۱] خوانش‌پریش بزرگسال می‌تواند به صورت روان بخواند اما افراد خوانش‌پریش معمولاً سرعت خواندن پایینی دارند؛ و هم چنین توانایی هِجا و دیکتهٔ پایینی دارند و اگر واژه‌ای بی‌معنا باشد در خواندن آن دچار مشکل می‌شوند.[۱۲] خوانش پریشی هیچ رابطه‌ای با سطح آی‌کیو یا هوش و توانایی‌شناختی فرد ندارد.[۱۳][۱۴]

علایم و نشانه‌ها

[ویرایش]

از نشانه‌های اولیه این ناتوانی دیر صحبت کردن کودک است.[۱۵] و بعد از آن نوشتنِ آیینه‌ای کودک که در آن نوشتن واژه‌ها بر عکس و مانند آیینه است. از نشانه‌های سنین بالاتر، می‌توان به ناتوانی یا مشکل در هجا کردن واژه، یافتن هم‌قافیه برای واژه یا مشکل در تلفظِ صدا یا ترکیب واژه‌ها و صداها اشاره کرد. عمومی‌ترین نشانه آن دیکتهٔ بسیار ضعیف کودک و تمایل به نوشتن حروف بیشتر یا کمتر در هنگام نوشتن واژه‌ها است.[۱۶] از دیگر نشانه‌های عمومی خوانش‌پریشی این است که یک فرد خوانش‌پریش واژه را زودتر یا دیرتر از جایی که باید قرار گیرد در جمله می‌گذارد و همچنین در هنگام خواندن، واژه‌ها را جابه‌جا می‌خواند. معمولاً فرد خوانش‌پریش سطح نوشتاری‌اش بسیار پایین‌تر از سطح معلومات و هوش عمومی‌اش است و از همین طریق می‌توان به خوانش‌پریشی وی، پی برد.[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]

دلایل

[ویرایش]

محققان از زمان تشخیص این عارضه در سال ۱۸۸۱ میلادی در تلاش بوده‌اند که ریشهٔ آن را بیابند.[۲۳][۲۴] برخی نیز علایمی مثل مشکلات در خواندن و تشخیص حروف را به رشد ناقص سلول‌های عصب بینایی ارتباط داده‌اند.[۲۵]

ریشه اختلال دیسلکسیا در مباحث عصب‌شناسی، ژنتیک و تعامل ژن و محیط اطراف بررسی می‌شود

پانویس و منابع

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ "Dyslexia Information Page". National Institute of Neurological Disorders and Stroke. 2 November 2018.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "What are reading disorders?". National Institutes of Health. 1 December 2016.
  3. ↑ "How are reading disorders diagnosed?". National Institutes of Health. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 15 March 2015.
  4. ↑ Peterson, Robin L. ; Pennington, Bruce F. (May 2012). "Developmental dyslexia". Lancet. 379 (9830): 1997–2007. doi:10.1016/S0140-6736(12)60198-6. PMC 3465717. PMID 22513218.
  5. ↑ Kooij, J. J. Sandra (2013). Adult ADHD diagnostic assessment and treatment (3rd ed.). London: Springer. p. 83. ISBN 978-1-4471-4138-9. Archived from the original on 30 April 2016.
  6. ↑ «خوانش‌پریشی» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «dyslexia»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر دهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۳۴-۷ (ذیل سرواژهٔ خوانش‌پریشی)
  7. ↑ Siegel LS (November 2006). "Perspectives on dyslexia". Paediatrics & Child Health. 11 (9): 581–7. doi:10.1093/pch/11.9.581. PMC 2528651. PMID 19030329.
  8. ↑ مؤسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی Dyslexia Information Page
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ آیی‌ال- گیریگورنکو (۲۰۱۰) "توسعه خوانش‌پریشی، بروزرسانی در ژن‌ها، مغز و محیط روانپزشکی شیرین کودکان" صفحه ۹۲ تا ۱۲۵ | منبع به انگلیسی
  10. ↑ Schulte-Körne G, Warnke A, Remschmidt H (November 2006)
  11. ↑ توسعه سواد در مردان و زنان موفق خوانش پریش Fink RP (1998). "Literacy development in successful men and women with dyslexia". Annals of Dyslexia 40 (1): 311–346
  12. ↑ شواهد تجربی برای تعریف خوانش پریشی Ferrer E, Shaywitz BA, Holahan JM, Marchione K, Shaywitz SE (January 2010). "Uncoupling of reading and IQ over time: empirical evidence for a definition of dyslexia".Psychol Sci 21 (1): 93–101. DOI:10.1177/0956797609354084. [۱]
  13. ↑ روانپزشکی و روانشناسی عوامل مرتبط با خوانش پریشی (به فرانسوی) Huc-Chabrolle M, Barthez MA, Tripi G, Barthélémy C, Bonnet-Brilhault F (April 2010). "[Psychocognitive and psychiatric disorders associated with developmental dyslexia: A clinical and scientific issue]" (in French). Encephale 36 (2): 172–9.
  14. ↑ منبع 4-5-6-7-8-9
  15. ↑ نوشتن آیینه‌ای، بازتاب‌های عصبی در یک پدیده غیرطبیعی: Schott GD (January 2007). "Mirror writing: neurological
  16. ↑ Reflections on an unusual phenomenon". J. Neurol. Neurosurg. Psychiatr. 78
  17. ↑ بررسی پژوهشی نگارش املا در خوانش پریشان: Ise E, Schulte-Körne G (June 2010). "Spelling deficits in dyslexia: evaluation of an orthographic spelling training". Ann Dyslexia 60 (1): 18–39. doi:10.1007/s11881-010-0035-8. [۲]
  18. ↑ Valdois S, Bosse ML, Tainturier MJ (November 2004). "The cognitive deficits responsible for developmental dyslexia: review of evidence for a selective visual attentional disorder". Dyslexia 10 (4): 339–63. DOI:10.1002/dys.284.PMID 15573964. کسری شناختی مسئول توسعه نارسا خوانی، بررسی عوامل شناختی برای توسعه خوانش پریشی
  19. ↑ Heim S, Tschierse J, Amunts K (2008). "Cognitive subtypes of dyslexia". Acta Neurobiologiae Experimentalis 68 (1): 73–82. ISSN 0065-1400. PMID 18389017- زیر گروه‌های شناختی خوانش پریشی
  20. ↑ Facoetti A, Lorusso ML, Paganoni P et al. (April 2003). "Auditory and visual automatic attention deficits in developmental dyslexia". Brain Res Cogn Brain Res 16 (2): 185–91.DOI:10.1016/S0926-6410(02)00270-7. PMID 12668226- توجه اتوماتیک بصری و شنوایی در توسعه خوانش پریشی
  21. ↑ Ahissar M (November 2007). "Dyslexia and the anchoring-deficit hypothesis". Trends Cogn. Sci. (Regul. Ed.) 11 (11): 458–65. DOI:10.1016/j.tics.2007.08.015.PMID 17983834 نارسا خوانی و فرضیه مهار کمبودها محله علمی شناخت صدای انسان
  22. ↑ ملزومات ارزیابی و مداخله در خوانش پریشی: Nancy Mather; Barbara J. Wendling; Alan S Kaufman, Ph.D. (20 September 2011). Essentials of Dyslexia Assessment and Intervention. John Wiley & Sons. pp. 28–. ISBN 978-1-118-15266-9. Retrieved 10 April 2012
  23. ↑ B erkhan O (۱۹۱۷). «Über die Wortblindheit, ein Stammeln im Sprechen und Schreiben, ein Fehl im Lesen».
  24. ↑ Lyytinen H, Erskine J, Ahonen T, Aro M, Eklund K, Guttorm T, Hintikka S, Hamalainen J, Ketonen R, Laakso M, Leppanen PH, Lyytinen P, Poikkeus A, Puolakanaho A, Richardson U, Salmi P, Tolvanen A, Torppa M, Viholainen H (۲۰۰۸). «Early Identification and Prevention of Dyslexia: Results from a Prospective Follow-up Study of Children at Familial Risk for Dyslexia».
  25. ↑ Stein J (۲۰۱۴). «Dyslexia: the Role of Vision and Visual Attention».
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=خوانش‌پریشی&oldid=39185502»